Η εκπαιδευτική δραστηριότητα στην ελληνοβλαχική κοινότητα της Βλάστης από το β' μισό του δεκάτου ενάτου αιώνα μέχρι και τον εικοστό αιώνα

Abstract

Η Βλάστη, αποτελεί ένα κατεξοχήν ορεινό οικισμό, που εντάσσεται στο νομό Κοζάνης. Αγκαλιάζεται από δύο μεγάλους ορεινούς όγκους του Σινιάτσικου ή Άσκιου και του Μουρικίου. Το υψόμετρο της αγγίζει τα 1240 μέτρα. Περιστοιχίζεται από πλούσια λιβάδια και πυκνή δασική βλάστηση (οξιές, βελανιδιές, πεύκα). Το 15ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι πληθυσμοί στο χωριό και στα τέλη του 18ου αιώνα μετεγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μοσχόπολη και το Γράμμο, βοηθώντας στην πνευματική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του χωριού. Σκοπός της έρευνας υπήρξε η παρουσίαση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας της Βλάστης από το δέκατο όγδοο αιώνα μέχρι και τον εικοστό. Ακόμη να προσφέρει μερικές βασικές γνώσεις για τη ζωή του τόπου μέσα από τη γεωγραφική θέση του χωριού, την επαγγελματική δραστηριότητα των κατοίκων, την αποδημία, τις μετοικεσίες, τον πληθυσμό και τις πλούσιες ευεργεσίες καθώς και όλων εκείνων των στοιχείων που αποτελούν κομμάτι της εκπαίδευσης της Βλάστης (μαθητικό δυναμικό, εκπαιδευτικό προσωπικό). Το θέμα της συγκεκριμένης εργασίας έχει ελάχιστα διερευνηθεί και περιορίζεται σε μεμονωμένες πηγές. Επομένως, η συγκεκριμένη εργασία συνιστά ένα αποδοτικό και εύχρηστο βοηθητικό συμπλήρωμα για την πραγματοποίηση παρόμοιων μελετών. Επιπρόσθετα, η έρευνα θα αποκαλύψει στοιχεία άγνωστα ή σπάνια σχετικά με την εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της χρονολογικής περιόδου 1912-1977. Χρησιμοποιήθηκαν πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές. Στις πρωτογενείς πηγές περιλαμβάνεται η μελέτη της τοπικής εφημερίδας Βόρειος Ελλάς, που κυκλοφόρησε επί 8 χρόνια και η επεξεργασία ανέκδοτων αρχείων, κυρίως των γενικών ελέγχων των δημοτικών σχολείων της Βλάστης κατά τη χρονολογική περίοδο του 1914-1977. Στις δευτερογενείς πηγές που βασίστηκε η έρευνα συγκαταλέγονται τα άρθρα ιστορικών περιοδικών, τα πρακτικά συνεδρίων, μεταπτυχιακές και διπλωματικές εργασίες, η βιβλιογραφία παλιότερων αλλά και σύγχρονων συγγραφέων. 5 Η συλλογή υλικού πραγματοποιήθηκε στο έκτο δημοτικό σχολείο Άρδασσας και από τη μελέτη των γενικών αρχείων του κράτους του νομού Κοζάνης, από το 2016 μέχρι σήμερα. Οι περισσότερες βιβλιογραφικές πηγές, κάποιες από τις οποίες είναι δυσεύρετες αποτελούν εκδόσεις της εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Επιπλέον στοιχεία αντλήθηκαν από την κεντρική βιβλιοθήκη του Α.Π.Θ, από το τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ, από το Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ, το τμήμα Επιστημών και Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Α.Π.Θ, από το τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ, από το τμήμα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Α.Π.Θ, από το τμήμα Μεσαιωνικών και Νεολληνικών Σπουδών του Α.Π.Θ, από την Κοινότητα της Βλάστης, από τη Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη της Σιάτιστας ''Μανούσεια'', από την Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης, από τη Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη του νομού Κοζάνης. Vlasti is a mountainous settlement, which is in the prefecture of Kozani. It is embraced by two large mountain ranges of Siniatsikos or Askios and Mourikios. Its altitude reaches 1240 meters. It is surrounded by rich meadows and dense forest vegetation (beech trees, oak trees, pine trees). In the 15th century, the first inhabitants of the village settled and in the late 18th century refugees from Moschopolis and Grammos were relocated, helping the spiritual, economic and social development of the village. The purpose of this research was to present the educational activity of Vlastis from the Ottoman Empire until 1977. It also offers some basic knowledge about the life of the place through the geographical location of the village, the occupational activity of the inhabitants, the emigration , Metaphors, populism and rich benefits as well as all those elements that are part of Vlasti education (student potential, educational staff). The subject of this work has been minimally explored and limited to individual sources. Consecutive work is therefore an efficient and useless supplement to carry out such studies. In addition, research will reveal elements unknown or rarely related to education during the 1912-1997 chronology.

Primary and secondary sources were used. The primary sources include the eight-year study of the local newspaper Northern Greece and the elaboration of anecdotal records, mainly the general controls of the Vlassis elementary schools during the chronological period of 1914-1977. Secondary sources of research include historical magazine articles, conference proceedings, postgraduate and diplomatic papers, bibliography of earlier and modern authors.

The material collection was assembled at the sixth primary school of Ardassa and from the study of the general archives of the state of the prefecture of Kozani, from 2016 until today. Most bibliographic sources, some of which are incompatible, 7 are publications of the Macedonian Studies Society. Additional data were obtained from the Central Library of the Aristotle University of Thessaloniki, from the Department of Philosophy and Pedagogy of the Aristotle University of Thessaloniki, from the Pedagogical Department of Primary Education of the Aristotle University of Thessaloniki, the Department of Science and Physical Education and Sport Department of Music Studies of Aristotle University of Thessaloniki, Department of Modern and Contemporary History of the Aristotle University of Thessaloniki, Department of Medieval and Neolithic Studies of the Aristotle University of Thessaloniki, from the Public Central Historical Library of Siatista Manousia, from the Koventarios Municipal Library of the prefecture of Kozani.