Δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση και βιώσιμος αγροτικός τομέας στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας: προκλήσεις, προοπτικές και διδάγματα με γνώμονα τη διεθνή βιβλιογραφία

Abstract

Η απόφαση για απεξάρτηση της ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας από το ορυκτό καύσιμο του λιγνίτη έως το 2028 αποτελεί μια απόφαση που επηρεάζει άμεσα και έμμεσα το μέλλον της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, η οποία αναφέρεται συχνά ως η «ενεργειακή καρδιά της χώρας». Πραγματοποιήθηκε ένα πλήθος ερευνών, διαβουλεύσεων και νομοθετικών ρυθμίσεων ώστε να υλοποιηθεί η σύσταση φορέων από τους εμπλεκόμενους φορείς και υπουργεία προκειμένου να σχεδιαστεί και να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Master Plan της «Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης», το πρώτο του είδους του που έλαβε την έγκριση της επιτροπής. Το ζητούμενο της παρούσας εργασίας είναι να διερευνήσει τι είναι η Δίκαιη Μετάβαση, πώς αυτή εξυπηρετεί τους στόχους βιωσιμότητας και τελικά πόσο δίκαιη καθίσταται αυτή η μετάβαση για τον αγροτικό τομέα της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Μέσα από μια βιβλιογραφική ανασκόπηση, επιδιώκεται η εύρεση καλών πρακτικών στον αγροτικό τομέα που έχουν επιφέρει θετικά αποτελέσματα κατά την υλοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων. Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα ευρήματά της, ώστε να τονιστεί η ανάγκη για ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων που προκύπτουν κατά την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, η οποία είναι το ζητούμενο τόσο της Δίκαιης Μετάβασης όσο και της Πράσινης Ευρωπαϊκής Συμφωνίας. The decision to transition Greece’s electricity production away from the fossil fuel lignite by 2028 is one that directly and indirectly impacts the future of the Western Macedonia region, often referred to as the "energy heart of the country." A multitude of studies, consultations, and legislative measures were undertaken to establish agencies by the involved stakeholders and ministries, aiming to design and secure approval from the European Council for the "Just Developmental Transition" Master Plan, the first of its kind to receive committee approval. This paper aims to investigate what constitutes a Just Transition, how it serves sustainability goals, and ultimately, how just this transition is for the agricultural sector of the Western Macedonia region. Through a literature review, the objective is to identify best practices in the agricultural sector that have yielded positive outcomes during the implementation of similar programs. This paper presents its findings to highlight the need for a holistic approach to addressing the social and economic impacts that arise in the pursuit of climate neutrality, which is the goal of both the Just Transition and the European Green Deal.