Η προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ εφήβων: ο ρόλος της αποδοχής συνομηλικών και της σχολικής συνδεσιμότητας

Abstract

Παρά τη διεθνώς διαπιστωμένη προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην εφηβεία, σημαντικά υποδιερευνημένο κρίνεται το εν λόγω ζήτημα στην εγχώρια βιβλιογραφία. Παράλληλα, δεν είναι ερευνητικά πλήρως αποσαφηνισμένος ο ρόλος περιβαλλοντικών παραγόντων σχετικών με το σχολικό πλαίσιο, που συνδέονται με την εν λόγω χρήση μεταξύ εφήβων. Συνεπώς, στην παρούσα έρευνα διερευνήθηκε η έκταση της προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ εφήβων, καθώς και ο προβλεπτικός ρόλος της αντιλαμβανόμενης αποδοχής συνομηλίκων και του αισθήματος σχολικής συνδεσιμότητας. Συνολικά, 131 μαθητές και 169 μαθήτριες, οι οποίοι/ες έκαναν χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης και φοιτούσαν στην Α΄ (41%), Β΄ (31%) και Γ΄ (28%) τάξη Γυμνασίου δημόσιων σχολείων των νομών της Φλώρινας και της Καστοριάς, συμπλήρωσαν δια ζώσης ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς που περιλάμβανε κλίμακες σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Social Media Use Questionnaire), την κοινωνική αποδοχή/απομόνωση από συνομηλίκους (The Classmates Social Isolation Questionnaire for Adolescents) και τη σχολική συνδεσιμότητα (School Connectedness Scale). Βάσει των αποτελεσμάτων, φάνηκε πως οι μαθητές/ήτριες προβαίνουν σε προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, εκδηλώνοντας ενδεικτικές συμπεριφορές (καταναγκασμό, απόσυρση). Ειδικότερα, τα κορίτσια εκδήλωσαν σε μεγαλύτερο βαθμό απόσυρση, συγκριτικά με τα αγόρια. Επιπροσθέτως, το αίσθημα σχολικής συνδεσιμότητας βρέθηκε να προβλέπει αρνητικά τη συμπεριφορά απόσυρσης και τη συμπεριφορά καταναγκασμού των μαθητών/ριών. Αντιθέτως, η αντιλαμβανόμενη αποδοχή συνομηλίκων δεν αποδείχθηκε σημαντικός προβλεπτικός παράγοντας της προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Τα συγκεκριμένα ευρήματα, πέρα από τον εμπλουτισμό της διεθνούς και ιδίως της εγχώριας βιβλιογραφίας, υποδεικνύουν την αναγκαιότητα εντατικοποίησης σχολικών δράσεων πρόληψης που θα αποσκοπούν στην μετάδοση μιας ασφαλούς διαδικτυακής κουλτούρας στην εφηβεία, καθώς και στην ενδυνάμωση ψυχολογικών παραγόντων σχετικών με το σχολικό πλαίσιο, που δύναται να λειτουργήσουν προστατευτικά έναντι της ριψοκίνδυνης διαδικτυακής συμπεριφοράς των μαθητών/ριών._____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________-Despite the internationally established problematic social media use in adolescence, this issue is significantly under-investigated in Greek literature. Furthermore, the role of school context-related factors that are associated with such use among adolescents is not fully clarified in literature. Therefore, the present study investigated the extent of problematic social media use among adolescents, as well as the predictive role of perceived peer acceptance and the sense of school connectedness. Overall, 131 male and 169 female students, who used social media and attended the first (41%), second (31%) and third (28%) grade of public junior high schools in the prefectures of Florina and Kastoria, completed face to face a self-report questionnaire that included scales on social media use (Social Media Use Questionnaire), peer acceptance (The Classmates Social Isolation Questionnaire for Adolescents) and school connectedness (School Connectedness Scale). Based on the results, it appeared that students engage in problematic use of social media, exhibiting indicative behaviors (compulsion, withdrawal). Specifically, girls manifested withdrawal to a greater extent, compared to boys. In addition, the sense of school connectedness was found to negatively predict students' withdrawal and compulsion. In contrast, perceived peer acceptance was not found to be a significant predictor of problematic social media use. The findings enrich the international and especially the national literature. They also imply the necessity of intensifying school prevention actions aimed at promoting a safe online culture during adolescence, as well as strengthening psychological factors relevant to the school context, which may act as protective factors against students' risky online behavior.