Διερεύνηση της μεταγνωστικής ενημερότητας παιδιών Δημοτικού για την αποτελεσματικότητά τους σε καθημερινά έργα προσοχής, μνήμης και γλώσσας

Abstract

Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της μεταγνωστικής ενημερότητας παιδιών των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού (4η – 6η Δημοτικού) αναφορικά με την αντιλαμβανόμενη αυτο-αποτελεσματικότητά τους σε βασικούς γνωστικούς τομείς της σχολικής τους καθημερινότητας. Στην έρευνα συμμετείχαν 120 παιδιά τυπικής ανάπτυξης (Ν = 65 κορίτσια) από σχολεία της Βόρειας Ελλάδας, ηλικίας 9-12 ετών (Μ.Ο. ηλικίας = 10,52 έτη, Τ.Α. = 0,89 έτη). Για τους σκοπούς της έρευνας κατασκευάστηκε και ελέγχθηκε ψυχομετρικά το Ερωτηματολόγιο Μεταγνωστικής Γνώσης Παιδιών (ΕΜΓΠ), ένα αυτοαναφορικό ερωτηματολόγιο κλίμακας τύπου Likert (1= δεν ισχύει καθόλου για μένα 7= ισχύει πάρα πολύ για μένα), με το οποίο αξιολογήθηκε η αντιλαμβανόμενη αυτοαποτελεσματικότητά των παιδιών σε σχολικά έργα τα οποία εμπλέκουν την προσοχή, τη μνήμη και τη γλώσσας. Για την αξιολόγηση των αντικειμενικών τους επιδόσεων σε αυτούς τους γνωστικούς τομείς χορηγήθηκαν γνωστικά έργα που αποδεδειγμένα μετρούν τις λειτουργίες αυτές. Αρχικά, πραγματοποιήθηκε ανάλυση παραγόντων στο ΕΜΓΠ, η οποία αποκάλυψε την παρουσία δύο παραγόντων με σχετικά ικανοποιητική αξιοπιστία βάσει του δείκτη a του Cronbach: έναν Προσοχής-Μνήμης (α = .80) και έναν Γλωσσικής Κατανόησης (α = .70). Τα αποτελέσματα, σε αντίθεση με προηγούμενες έρευνες, υποδεικνύουν ότι τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να διακρίνουν την αυτο-αποτελεσματικότητά τους για την προσοχή από την κατανόηση. Προκειμένου να διερευνηθεί η επίδραση της ηλικίας και του φύλου στην αντιλαμβανόμενη αυτο-αποτελεσματικότητα των παιδιών όσο και στις επιδόσεις τους στις γνωστικές δοκιμασίες, πραγματοποιήθηκε μία δίπλευρη πολυμεταβλητή ανάλυση διακύμανσης (ΜΑΝΟVA). Μόνο η ηλικία φάνηκε να διαφοροποιεί σημαντικά τις αναφορές των παιδιών, με τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά (11-12 ετών) να αναφέρουν υψηλότερη αυτο-αποτελεσματικότητα σε έργα γλωσσικής κατανόησης, αλλά όχι σε έργα προσοχής/μνήμης. Το εύρημα αυτό δείχνει πως ενώ οι λειτουργίες της προσοχής και της μνήμης σταθεροποιούνται αναπτυξιακά γύρω από την ηλικία των 10 ετών, η γλωσσική κατανόηση συνεχίζει να βελτιώνεται στις μετέπειτα τάξεις του Δημοτικού και τα παιδιά ίσως είναι ενήμερα για αυτή τη διαφορά. Τέλος, υπολογίστηκε ο δείκτης συνάφειας του Pearson (r) μεταξύ της αντιλαμβανόμενης αυτο-αποτελεσματικότητας των παιδιών και των επιδόσεών τους στις γνωστικές δοκιμασίες αλλά και των σχολικών τους επιδόσεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν λίγες και οριακά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των αυτο-αναφορών και των αντικειμενικών επιδόσεων, ενώ, σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, βρέθηκαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των αυτο-αναφορών των παιδιών και των σχολικών τους 8 επιδόσεών. Ένας λόγος γι’ αυτό το εύρημα είναι πως οι ερωτήσεις του ΕΜΓΠ προέρχονται από τη σχολική καθημερινότητα των παιδιών, η οποία είναι άμεσα συνυφασμένη με τη μελέτη και τις επιδόσεις στα μαθήματα. Ωστόσο, η γενικευσιμότητα των ευρημάτων της έρευνας είναι περιορισμένη λόγω του μικρού μεγέθους και ηλικιακού εύρους του δείγματος. Μελλοντικές έρευνες θα διερευνήσουν περαιτέρω τα ευρήματα της παρούσας έρευνας και θα παρέχουν μία καλύτερη κατανόηση της αξιολόγησης της μεταγνωστικής γνώσης των παιδιών. ___________________________________________________________________________________ The aim of the present study was to investigate the metacognitive awareness of elementary school children in the upper grades (4th-6th grades) regarding their perceived self-efficacy in fundamental cognitive domains that are relevant to their everyday school life. A total of 120 typically developing children (N = 65 girls) from schools in Northern Greece participated in the research, with an age range of 9-12 years (mean age = 10.52 years, SD = 0.89 years). To fulfill the research objectives, the Children's Metacognitive Knowledge Questionnaire (CMKQ) was developed and psychometrically evaluated. The CMKQ is a Likert-scale selfreport questionnaire (ranging from 1 = I completely disagree to 7 = I completely agree) that assesses children's perceived self-efficacy in school tasks involving attention, memory, and language. Objective performance measures in these cognitive domains were obtained using widely recognized cognitive tasks. Initially, a factor analysis was conducted on the CMAQ, revealing the presence of two factors with satisfactory internal reliability based on Cronbach's alpha: an Attention/Memory factor (α = .80) and a Language Comprehension factor (α = .70). These results indicate that older elementary school children can differentiate their selfefficacy in attention from that in comprehension, which contrasts with previous research. To examine the influence of age and gender on children's perceived self-efficacy and their performance in cognitive tasks, a two-way multivariate analysis of variance (MANOVA) was conducted. Only age showed significant between-group differences, with older children (11- 12 years) reporting higher self-efficacy in language comprehension tasks but not in attention/memory tasks. This finding suggests that while attention and memory functions stabilize developmentally around the age of 10, mastery of language comprehension occurs in later grades of elementary school, and children may be aware of this distinction. Furthermore, Pearson's correlation coefficient was computed to examine the relationship between children's perceived self-efficacy, their performance in cognitive tasks, and their academic achievements. The results showed few and marginally significant correlations between selfreports and objective performance measures, while, contrary to previous studies, significant correlations were found between children's self-reports and their academic achievements. One possible explanation for this finding is that the items of the CMAQ are derived from children's everyday school experiences, which are directly linked to their study and academic performance. However, it is important to acknowledge that the generalizability of the research findings is limited due to the small sample size and the specific age range of the participants. 10 Future studies should expand upon these findings to gain a deeper understanding of the assessment of metacognitive knowledge in children.