Κατασκευή και ψυχομετρικές ιδιότητες του Ερωτηματολογίου Ευρετικών Κατά τη Λήψη Ιατρικών Αποφάσεων

Abstract

Οι ευρετικές είναι ευέλικτοι τρόποι σκέψης οι οποίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων μέσω της εξοικονόμησης χρόνου και κόπου. Η απαιτητική φύση του επαγγέλματος των ιατρών, ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς τον τρόπο που λαμβάνεται μια απόφαση και την πιθανή χρήση των ευρετικών στη λήψη ιατρικών αποφάσεων. Στην παρούσα έρευνα συμμετείχαν 162 Έλληνες ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων παθολογίας και χειρουργικής (Ν = 110 άνδρες), στους οποίους χορηγήθηκε το αυτοαναφορικό Ερωτηματολόγιο Ευρετικών Κατά τη Λήψη Ιατρικών Αποφάσεων και 4 υποθετικά σενάρια ως αντικειμενικά γνωστικά έργα. Η πρώτη δοκιμασία κατασκευάστηκε αποκλειστικά για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας και ελέγχθηκε ψυχομετρικά, γεγονός που αποτελούσε τον πρώτο στόχο της έρευνας. Ο δεύτερος στόχος αφορούσε τη διερεύνηση των σχέσεων με τις αντικειμενικές επιδόσεις στα υποθετικά σενάρια και ο τρίτος τις επιδράσεις των δημογραφικών μεταβλητών των ιατρών στις απαντήσεις και των δύο εργαλείων. Τα αποτελέσματα από την παραγοντική ανάλυση ανέδειξαν δύο παράγοντες με οριακά αποδεκτούς δείκτες αξιοπιστίας, έναν για τις ευρετικές της υπερβεβαιότητας/επιβεβαίωσης και έναν για τις ευρετικές της αγκύρωσης/προσφορότητας. Οι ιατροί δεν ανέφεραν συχνή χρήση ευρετικών, παρότι τα αποτελέσματα από τα αντικειμενικά έργα έδειξαν ότι βασίζονταν εν πολλοίς στον διαισθητικό τρόπο σκέψης για τη λήψη αποφάσεων. Επομένως, αυτή η απόκλιση μεταξύ αναφορών και επιδόσεων δεν οδήγησε στην εξαγωγή ιδιαίτερα σημαντικών συσχετίσεων μεταξύ των δύο αυτών μεταβλητών. Τέλος, τα αποτελέσματα από την πολυμεταβλητή ανάλυση διακύμανσης, έδειξαν ότι ο παράγοντας της ηλικίας επιδρά σημαντικά στη χρήση των ευρετικών υπερβεβαιότητας/επιβεβαίωσης. Συμπερασματικά, η χρήση της αυτο-αναφοράς ως τρόπου αξιολόγησης των ευρετικών σε ιατρούς ενδεχομένως να μην καταφέρνει να αντικατοπτρίσει την πραγματική 6 συχνότητα χρήσης τους στη λήψη αποφάσεων, στον βαθμό που μπορούν τα υποθετικά σενάρια, για λόγους άμυνας, απαντήσεων βασισμένων στην κοινωνική επιθυμητότητα ή έλλειψη ενημερότητας. Παρ’ όλα αυτά, ένα ενδιαφέρον εύρημα της παρούσας έρευνας είναι πως η υπερβεβαιότητα/επιβεβαίωση ως ευρετική, που μπορεί να οδηγήσει σε γνωστικά σφάλματα, επηρεάζεται από την αυξημένη επαγγελματική εμπειρία. Το τελευταίο έχει σημαντικές συνέπειες τόσο για τη λειτουργία του υγειονομικού συστήματος όσο και για τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους ασθενείς. ____________________________________________________________________________ Heuristics are flexible modes of thinking that play a significant role in decision-making by saving time and effort. The demanding nature of the medical profession has cultivated a particular interest in the process of decision-making and the potential use of heuristics in medical decision-making. This research involved the participation of 162 Greek physicians from various specialties in pathology and surgery (N = 110 males). They were provided with the self-report questionnaire "Heuristics in Medical Decision-Making" and four hypothetical scenarios as objective cognitive tasks. The first task was specifically designed for the purposes of this study and underwent psychometric validation, which constituted the primary objective of the research. The secondary objective aimed to investigate the relationships between objective performance in the hypothetical scenarios, while the third objective examined the impact of physicians' demographic variables on the responses to both instruments. The results of the exploratory factor analysis revealed two factors with moderately acceptable reliability indices: one for the heuristics of overconfidence/confirmation and another for anchoring/availability heuristics. Despite physicians not reporting frequent usage of heuristics, the results from the objective tasks indicated their heavy reliance on intuitive thinking in decision-making. Consequently, the disparity between selfreported usage and performance did not yield particularly significant correlations between these two variables. Furthermore, the findings from the multivariate analysis of variance demonstrated that the factor of age significantly influenced the utilization of overconfidence/confirmation heuristics. In conclusion, the use of self-report as an assessment tool for heuristics in physicians may not accurately reflect their actual frequency of implementation in decision-making. Hypothetical scenarios can evoke responses influenced by defense mechanisms, social desirability, or a lack of awareness. 8 Nevertheless, an intriguing finding of this study is the influence of increased professional experience on the use of overconfidence/confirmation as a heuristic, which can lead to cognitive biases. This outcome holds significant implications for both the operation of the healthcare system and the services rendered to patients