H παραοικονομία, η φοροδιαφυγή, η αυτοαπασχόληση και η φορολογική πολιτική στην Ελλάδα υπό τον ν. 5073/2023

Abstract

Δεν είναι καν κοινό μυστικό ότι στην Ελλάδα, η ύπαρξη της παραοικονομίας αλλά και της φοροδιαφυγής υποδαυλίζουν το θεσμικό ρόλο του κράτους, και την δημοσιονομική πολιτική του. Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία αποσκοπεί στην διερεύνηση για την έκταση αυτών των φαινομένων στην Ελλάδα. Θα καταβληθεί προσπάθεια για να απεικονιστεί όσο το δυνατόν καλύτερα υπό το πρίσμα του νέου νόμου κατά της φοροδιαφυγής, ήτοι του νόμου 5073/2023. Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα υλοποιηθεί καταγραφή των ανωτέρω φαινομένων τόσο μέσω της ήδη υπάρχουσας/προγενέστερης βιβλιογραφίας όσο και μέσω της εμπειρικής διερεύνησης που έχει πραγματοποιηθεί με τη βοήθεια της ποσοτικής έρευνας μέσω δύο ερωτηματολογίων από τα οποία το ένα απευθύνεται σε αυτοαπασχολούμενους και το άλλο σε εφοριακούς ελεγκτές. Οι αυτοαπασχολούμενοι επιλέχθησαν καθώς ο νόμος 5073/2023 επικεντρώνεται κατά ένα μεγάλο βαθμό σε αυτούς. Οι ελεγκτές δε, είναι αυτοί που από τον έλεγχο που πραγματοποιούν εξάγεται το συμπέρασμα συμμόρφωσης ή μη των φορολογούμενων. Αίσθηση προκαλεί ότι οι αυτοαπασχολούμενοι που συμμετείχαν και απάντησαν στο ερωτηματολόγιο που τους αφορά είναι ως επί τω πλείστον κάτοχοι πτυχίου πανεπιστημίου αλλά και αρκετοί εξ αυτών μεταπτυχιακού. Από την ανάλυση των απαντήσεων προέκυψε ότι τους απασχολεί αρκετά το τι πρόκειται να αντιμετωπίσουν με τον νόμο 5073/2023. Επίσης, όσοι ελεγκτές εφοριακοί συμμετείχαν στην έρευνα θεωρούν ότι είναι αρκετά υψηλό το επίπεδο της παραοικονομίας και κατά συνέπεια και της φοροδιαφυγής. Κύριος στόχος είναι η (πρώϊμη) εξαγωγή συμπερασμάτων για την θετική ή όχι συμβολή του ν.5073/2023 στην συρρίκνωση ή και την πάταξη ακόμη της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας. Για την ορθότερη απεικόνιση της πραγματικής εικόνας της σημερινής κατάστασης θα υπάρξει αναφορά και στον νέο Κ.Φ.Δ. (ποινολόγιο) ήτοι τον ν.5104/2024, καθώς από αυτόν απορρέουν οι κυρώσεις ποινικές ή μη των παραβάσεων που γεννούνται από την παραοικονομία και την φοροδιαφυγή. ------------------------------------------------------- It is not a secret that in Greece, the existence of underground banking and tax evasion undermines the constitutional role of the State, and it's fiscal policy. This thesis aims to investigate the extend of these phenomena in Greece. An effort will be made to depict [these phenomena] in the light of the new Regulation against tax evasion, also known as Regulation 5073/2023. In this thesis there will be a recording of the abovementioned phenomena through both the existing/previous bibliography as well as through empirical research, that has been carried out via the help of quantitative analysis through two questionnaires, from which one addresses self-employed individuals and the other to Tax Auditors. Self-employed individuals have been selected as Regulation 5073/2023 focuses to a large extend to this [working] group. The Tax Auditors, on the other hand, are the ones who produce the outcomes of compliance or not of tax payers, through the audits they perform. It is worth noting that the self-employed individuals who participated and answered the questionnaire [designed for them] are mostly university degree holders, but many of them also hold postgraduate degrees. From the analysis of the answers [received] the conclusion can be derived that they [i.e. the self-employed individuals] are concerned about the impact of Regulation 5073/2023 [on them]. Additionally, the Tax Auditors who participated in the research [i.e. answered the questionnaire] believe that the level of underground banking is quite high and consequently tax evasion. The main goal is the (early) drawing of conclusions for the positive or not contribution of Regulation 5073/2023 to the shrinking or the elimination, even, of tax evasion and underground banking. For the most accurate depiction of today's reality there will be a reference to the new Code of Tax Behaviour Conduct, i.e. Regulation 5104/2024, as from this [Code] derive the penalties, criminal or not, that apply to the predicate offenses resulting from tax evasion and underground banking.