Κατασκευές θύματος και θύτη στο πλαίσιο της εκδικητικής πορνογραφίας: έμφυλες διακρίσεις στο λόγο

Abstract

Η παρούσα εργασία εστιάζει στο λεγόμενο φαινόμενο της εκδικητικής πορνογραφίας, με στόχο να μελετήσει (αναμενόμενες) κατασκευές περί «θύματος» και «θύτη» στον καθημερινό λόγο. Ως εκδικητική πορνογραφία (revenge porn) ορίζεται στο συγκεκριμένο ερευνητικό πλαίσιο η μη συναινετική δημοσίευση σεξουαλικού περιεχομένου με τους εμπλεκόμενους να υφίστανται μία διαδικασία προσωπικής και κοινωνικής κριτικής αναφορικά με τις αποφάσεις τους που οδήγησαν στην δημοσίευση του υλικού. Μέσα από τον λόγο των συμμετεχόντων αναδείχθηκε μία συστηματικότητα ως προς την υιοθέτηση έμφυλου προσανατολισμού της ρητορικής τους. Η έρευνα περιλαμβάνει ημι-δομημένες συνεντεύξεις, η ανάλυση των οποίων αντλεί από το παράδειγμα της στροφής στο λόγο στην κοινωνική ψυχολογία εστιάζοντας στις κατασκευές των συμμετεχόντων/χουσών, στις ρητορικές στρατηγικές που χρησιμοποιούν αλλά και στα αποθέματα από τα οποία αντλούν. Τα ευρήματα καταδεικνύουν μια σύνδεση ανάμεσα σε έμφυλες ταυτότητες και τις κοινωνικές αναπαραστάσεις που έχουν υιοθετήσει οι συμμετέχοντες/χουσες - με το γυναικείο φύλο συχνά να τοποθετείται στην θέση του θύματος και αντίστοιχα το ανδρικό σε αυτή του θύτη. Οι ρητορικές κατασκευές πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικά εννοιολογικά πλαίσια κινητοποιώντας κατασκευές συναίνεσης, της διαπαιδαγώγησης, της απόδοσης ευθυνών, διάκριση συνειδητότητας και ερωτικής επιθυμίας, και των αιτιώδεις αποδόσεις. Ο λόγος των συμμετεχόντων/χουσων υπογραμμίζει την ανάγκη για ιδεολογική αλλαγή σε κοινωνικό επίπεδο, μεριμνώντας για την δική τους λογοδοσία και προσεγγίζοντας το έμφυλο χάσμα με όρους κανονικοποίησης και ουσιοποίησης.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________This paper focuses on the so-called phenomenon of revenge pornography, aiming to study (expected) constructions of "victim" and "perpetrator" in everyday discourse. Revenge pornography is defined in this research framework as the non-consensual publication of sexual content, with those involved undergoing a process of personal and social critique regarding their decisions that led to the publication of the material. Through the participants' discourse, a systematicity emerged in terms of the gendered orientation of their rhetoric. The research includes semi-structured interviews, the analysis of which draws on the paradigm of the turn to discourse in social psychology by focusing on the participants' constructions, the rhetorical strategies they use and the resources they draw on. The findings demonstrate a link between gendered identities and the social representations adopted by the participants - with the female gender often placed in the position of the victim and the male in that of the perpetrator. The rhetorical constructions were carried out in different conceptual contexts, resulting in additional concepts to be analysed, such as that of consent, of the inter-educational attribution of responsibility, of the distinction between consciousness and erotic desire, and of causal attributions. The participants' discourse emphasizes the need for ideological change at the societal level, while avoiding their own accountability and approaching the gender gap in terms of normalization and essentialization.