Όψεις της τρέλας στο νεοελληνικό διήγημα (από το 19ο αιώνα έως και σήμερα)

Abstract

Η παρούσα εργασία εξετάζει την αναπαράσταση ορισμένων όψεων της λογοτεχνικής τρέλας στο νεοελληνικό διήγημα από τον 19ο αιώνα έως και σήμερα σε αντιπροσωπευτικά κείμενα της επιλογής μας. Αντικείμενο της έρευνάς μας αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο οι όψεις αυτές επιβιώνουν ή/και διαφοροποιούνται σε συνάρτηση με την ιδιαίτερη κοσμοθεωρία του συγγραφέα, τα κυρίαρχα λογοτεχνικά ρεύματα και τα ιστορικά συμφραζόμενα. Οι όψεις της τρέλας που διερευνώνται στα αντίστοιχα κεφάλαια του Θεωρητικού Μέρους της εργασίας είναι οι εξής: Α) ο τρελός της υπαίθρου και του άστεως υπό την έννοια της «διαφορετικότητας» που χαρακτηρίζει τον «γραφικό» τρελό αντιπαραβάλλοντας την εικόνα του προς αυτήν της «κανονικής» των λογικών ανθρώπων. Β) Έρωτας και παραφροσύνη, όπου ο «τρελός από έρωτα» προτάσσει το συναίσθημα έναντι της λογικής και υφίσταται τις συνέπειες ενός σαρωτικού πάθους. Γ) Η «αυλή» των τρελών: η απεικόνιση του ασύλου ως χώρου προνομιακού ή απομόνωσης με κριτήριο την πρόθεση του συγγραφέα και την οπτική του αφηγητή, αλλά και ως ενός ιδιαίτερου μικρόκοσμου, που επενδύεται φαντασιακά με διάφορους τρόπους. Δ) Η τρέλα γένους θηλυκού: η αναπαράσταση της γυναικείας τρέλας στα πρώτα διηγήματα της εργασίας μας αντλεί σε μεγάλο βαθμό από ιδεολογήματα που αποδίδουν στη γυναίκα μια εγγενή ροπή προς την ψυχική νόσο. Οι απόψεις αυτές σταδιακά υποχωρούν και η συγγραφική ματιά εστιάζει στη συμπτωματολογία χωρίς τις παραμορφωτικές παρεμβάσεις των στερεοτύπων εις βάρος των γυναικών. Τέλος, στο Δημιουργικό Μέρος της εργασίας παρουσιάζονται τρία ανώνυμα ιστορικά ασθενών, τα οποία μας έδωσαν την έμπνευση για να γράψουμε τα αντίστοιχά τους διηγήματα με έντονο το μυθοπλαστικό στοιχείο από μέρους μας και τη χρήση διαφορετικών τεχνικών αφήγησης. Το μόνο αδιαμφισβήτητο στοιχείο είναι ότι κάθε μορφή ψυχικής νόσου έχει μια διαφορετική ιστορία να αφηγηθεί και έναν κόσμο διαφορετικό από τον ορατό να παρουσιάσει.