« Αγγίζοντας την Τέχνη» Έρευνα σε πληθυσμό με τύφλωση

Abstract

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Για ένα ισόνομο και δημοκρατικό κράτος, η πρόσβαση και η συμμετοχή στον πολιτισμό, όλων των πολιτών, αποτελεί θεμελιώδη λίθο. Πολλά μουσεία του 21ου αιώνα, αναγνωρίζοντας πως υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό παγκοσμίως μη βλεπόντων, προσπάθησαν στα πλαίσια της άρσης τους αποκλεισμού, να εντάξουν τα άτομα αυτά, σε εκπαιδευτικά προγράμματα, δημιουργώντας απτικά βοηθήματα τα οποία αν ψηλαφιστούν και ταυτόχρονα περιγράφονται ηχητικά, δύναται τα άτομα με οπτική αναπηρία να αντιληφθούν τους όγκους, τα σχήματα, τα χρώματα, τις επιφανειακές διαφοροποιήσεις, οι οποίες μπορεί να προέρχονται από διαφορετικά υλικά και τεχνοτροπίες, καθώς και την αρχιτεκτονική των μνημείων κ.α. Το κίνητρο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτέλεσαν οι συζητήσεις με φίλους μου, μη βλέποντες, οι οποίες με προβλημάτισαν και με ώθησαν να κατανοήσω την έντονη έλλειψη όσον αφορά την αντίληψη των σχημάτων, των χώρων, των χρωμάτων και κατ’ επέκταση της πολιτιστικής μας κληρονομίας και τέχνης. Η έρευνα έγινε κυρίως για τους τρόπους με τους οποίους τα μουσεία μπορούν να αναδείξουν τον πλούτο τους στους μη βλέποντες. Ένα από τα μουσεία που εμπνευστήκαν τρόπους ανάδειξης των εκθεμάτων στα άτομα με οπτική αναπηρία, αποτελεί το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Συνειδητοποιώντας την ανάγκη που υπάρχει σε συνδυασμό με το ποσοστό τυφλών ατόμων που μέχρι πρότινος ήταν αποκλεισμένο από τους περισσότερους ελληνικούς μουσειακούς χώρους και την επαφή τους με την τέχνη, λειτούργησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα το «Mind's Eye | Ψηλαφώντας την Τέχνη» το οποίο αναφέρεται στα άτομα αυτά. Για την υλοποίηση του προγράμματος δημιουργήθηκαν απτικά βοηθήματα, δηλαδή αντίγραφα επιλεγμένων έργων σύγχρονης τέχνης, τα οποία οι μη βλέποντες ψηλαφώντας τα και ταυτόχρονα ακούγοντας ηχητικές περίγραφες τους, είναι σε θέση να αντιληφθούν αυτό που ο καλλιτέχνης θέλει να μεταφέρει. Τα έργα επιλέχθηκαν με συγκεκριμένα κριτήρια και η δημιουργία των απτικών βοηθημάτων έγινε έπειτα από μεγάλη μελέτη. Η έρευνα που παρουσιάζουμε είναι βιβλιογραφική χωρίς εκπαιδευτική παρέμβαση λόγω της πανδημίας. Σκοπός της έρευνας είναι η ανάδειξη του ζητήματος και η διάχυση της γνώσης αυτής στους αρτιμελείς χωρίς αναπηρίες ενήλικες πολίτες.ABSTRACT For an equal and democratic state, access and participation in culture, of all citizens is a cornerstone. Most of the 21st century’s museums, understanding that there is a huge percentage of blind people worldwide, have tried to include these people in educational programs, creating tactile aids which if touched and described acoustically at the same time, people with visual disability can perceive the volumes, shapes, colours, surface differences even if those come from a different materials and styles as well as the architecture of monuments etc. The motivation of this task came from discussions I have had with some of my friends that have this disability, which troubled me and made me realize the strong lack of perception of shapes ,spaces, colours, they face and consequently the lack of knowledge in our cultural heritage. The research proceeded, among other reasons, on the ways in which museums can precent their wealth to the blind. One of the museums that invented a way to present the exhibits to people with visual disabilities is the MOMus-Museum of Contemporary Art in Thessaloniki. Realizing the need that exists in combination of the large amount of blind people that until recently was excluded from most Greek museums and were deprived of their contact with Art, a program called «Mind's Eye» was launched just for them. For the implementation of this program, tactile aids were created, copies of selected works of contemporary art, which blind people by feeling them and while listening to their audio descriptions , are able to understand what the artist wants to convey. Those pieces of Art were selected according to specific criteria and the creation of the tactile aids was accomplished after a great study. The research we present is bibliographic, without educational intervention which is due to the pandemic. The purpose of the this research is to highlight the knowledge of that to non-disabled adult citizens.