Τα δημοτικά τραγούδια των περιοχών Βοΐου και Καστοριάς

Abstract

Τα δημοτικά τραγούδια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας, της παράδοσης και της λογοτεχνικής δημιουργίας κάθε λαού. Είναι δημιουργήματα περισσότερο της καρδιάς παρά του μυαλού, καθώς δεν περιορίζονται από τις συμβάσεις και τους κανόνες του γραπτού λόγου. Η καρδιά του λαού είναι ο δημιουργός και ο εκτελεστής τους, διότι εκφράζουν ό,τι αυτή νιώθει, όπως είναι ο πόνος, ο έρωτας, η νοσταλγία, η μοιρολατρία. Η αγάπη του λαού για τα δημοτικά τραγούδια τα καθιστά διαχρονικά, φύλακες της ιστορικής και εθνικής μνήμης καθώς και συντρόφους των πιο σημαντικών γεγονότων της ζωής του, όπως είναι η γέννηση, ο γάμος, ο θάνατος, ο ξενιτεμός κ.ά. Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα επικεντρωθούμε στα δημοτικά τραγούδια των περιοχών Βοΐου και Καστοριάς. Αρχικά θα γίνει μία ολική καταγραφή των δημοτικών τραγουδιών τεσσάρων τοπικών συλλογών. Για την ακρίβεια για κάθε συλλογή θα δημιουργηθεί ένας κατάλογος με τους τίτλους των τραγουδιών της. Ακόμη για όσα τραγούδια έχουν παρατεθεί άτιτλα από το συγγραφέα της εκάστοτε συλλογής, θα καταθέσουμε μια σχετική πρόταση απόδοσης ενός αντιπροσωπευτικού τίτλου. Ο τίτλος θα προέρχεται από εκείνον τον στίχο που θα εκφράζει με μεγαλύτερη σαφήνεια το περιεχόμενο του τραγουδιού. Έπειτα θα ακολουθήσει η κατηγοριοποίηση τους βασισμένη στη μέθοδο του Ν.Γ. Πολίτη. Σύμφωνα με αυτή τα δημοτικά τραγούδια διακρίνονται με βάση το περιεχόμενο τους σε δώδεκα κατηγορίες : Ακριτικά, Κλέφτικα, Θρήνοι για την άλωση των πόλεων - Ιστορικά, Ερωτικά ή της Αγάπης, Νυφιάτικα ή του Γάμου , Θρησκευτικά-Λατρευτικά, Νανουρίσματα-Ταχταρίσματα, Της ξενιτιάς, Γνωμικά-Διδακτικά-Κοινωνικά, Μοιρολόγια, Παραλογές, Σκωπτικά. Η επιλογή μελέτης των δημοτικών τραγουδιών των συγκεκριμένων περιοχών οφείλεται σε δύο λόγους. Καταρχάς στο συναισθηματικό μας δέσιμο με τις προαναφερθείσες περιοχές, καθώς αποτελούν τον τόπο καταγωγής μας. Επιπλέον έγκειται στο γεγονός ότι τόσο η περιοχή του Βοΐου όσο και της Καστοριάς παρουσιάζουν έντονο λαογραφικό ενδιαφέρον ακόμη και σήμερα. Ο λαϊκός τους πολιτισμός, κομμάτι του οποίου αποτελούν τα δημοτικά τραγούδια κατορθώνει να συντηρείται και να διαιωνίζεται, δίνοντας μάχη με τον χρόνο και τις τάσεις της εποχής. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει η παρουσία στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας καθώς και στην Ήπειρο νέων καλλιτεχνών, οι οποίοι συνθέτουν τραγούδια υφολογικά και μορφολογικά συγγενή με τα δημοτικά τραγούδια. Εν κατακλείδι στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι να διατηρήσει ζωντανή την αγάπη για το δημοτικό τραγούδι και να καταστήσει τη συνομιλία του παρόντος με το παρελθόν πηγή αστείρευτης δημιουργίας.