Το Υποκείμενο στη Λογοτεχνία του Μωρίς Μπλανσό

Abstract

Ο στόχος της παρούσας Διπλωματικής Εργασίας είναι η εμβάθυνση στην έννοια του υποκειμένου στη λογοτεχνία και συγκεκριμένα στην κατανόηση του υποκειμένου στο έργο του Γάλλου στοχαστή και συγγραφέα, Μωρίς Μπλανσό. Με βαρύτητα στο βιβλίο Εκείνος που δεν με συντρόφευε, η αναζήτηση της απάντησης στο ερώτημα « Ποιο είναι το Υποκείμενο στη Λογοτεχνία του Μωρίς Μπλανσό; » αποτέλεσε μία μεθυστική πλεύση σε διαφορετικές μεταξύ τους επιστήμες και μεθόδους έρευνας. Εκκινώντας από τη θεωρία της λογοτεχνίας του Τζόναθαν Κάλλερ και το φιλοσοφικό κίνημα της φαινομενολογίας, περνάμε από τα μονοπάτια της ψυχανάλυσης του Σίγκμουντ Φρόυντ και καταλήγουμε στη γλωσσολογία και την αφηγηματολογία του Ζεράρ Ζενέτ. Η πολυεπίπεδη μελέτη του υποκειμένου στη λογοτεχνία δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για περαιτέρω σκέψη, αλλά και το έναυσμα για το δικό μας λογοτεχνικό εγχείρημα, το οποίο παραθέτουμε στο τελευταίο μέρος της εργασίας. Οι σκέψεις που προκύπτουν, από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε, αφορούν στην αυτοαναφορικότητα της γλώσσας του Μωρίς Μπλανσό. Συμπερασματικά διαπιστώθηκε ότι το υποκείμενο στο Εκείνος που δεν με συντρόφευε, είναι η ίδια η γλώσσα, ενώ και στην πλειοψηφία των υπολοίπων έργων του, ακροβατεί ανάμεσα στον ίδιο του τον εαυτό, τη γραφή και τον Άλλο, που τελικά είναι η ίδια η γλώσσα ή γραφή. Η περιπλάνηση στο έργο του Γάλλου συγγραφέα δημιουργεί την αίσθηση ενός περιπάτου σε ένα σκοτεινό λογοτεχνικό δάσος, όπου ο Άλλος μας παρατηρεί πίσω από τις πυκνές φυλλωσιές των δέντρων-λέξεων. Την παρουσία του οποίου αντιλαμβανόμαστε, μόνο επειδή εξασκήσαμε την ακοή-ανάγνωση μας στους λεπτούς ήχους που δημιουργεί στο πέρασμα του. Η παρούσα εργασία αποτελεί ένα σταθερά δομημένο πρώτο σκαλοπάτι για να απολαύσει στη συνέχεια, όποιος το επιθυμεί, τον ίλιγγο που προκαλεί η ανάβαση στους επόμενους ορόφους – ή η κατάβαση στο υπόγειο του Μωρίς Μπλανσό.

The aim of this thesis is to deepen the understanding of the concept of the subject in literature and specifically the understanding of the subject in the work of the French thinker and writer, Maurice Blanchot. With a focus on the book The One Who Was Standing Apart From Me, the search for an answer to the question “What is the Subject in the Literature of Maurice Blanchot?” has been an exhilarating sail through different sciences and research methods. Starting from Jonathan Caller’s theory of literature and the philosophical movement of phenomenology, we pass through the paths of Sigmund Freud’s psychoanalysis and end up in Gérard Genette’s linguistics and narratology. The multi-layered study of the subject in literature provided fertile ground for further discussion, but also the trigger for our own literary project, which we present in the last part of the thesis. The thoughts that emerge, from the research carried out, concern the self-referentiality of Maurice Blanchot’s language. In conclusion, it was found that the Subject in The One Who Was Standing Apart From Me is language itself, while in the majority of his other works, it stands between himself, writing and the Other, which is ultimately language or writing itself. Wandering through the French writer’s work creates the sensation of a walk through a dark literary forest, where the Other observes us from behind the dense foliage of the word trees. Whose presence we perceive only because we have practiced our listening-reading to the subtle sounds he creates in his path. The present work is a firmly structured first step for anyone who then wishes to enjoy the vertigo induced by the ascent to the next floors – or the descent into Maurice Blanchot’s underground.