Αναπαραστάσεις νέων με αναπηρία στο σύγχρονο ελληνικό και διεθνή κινηματογράφο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται την αναπαράσταση των νέων με αναπηρία στο σύγχρονο ελληνικό και διεθνή κινηματογράφο. Ειδικότερα εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο αναπαρίστανται οι νέοι με τύφλωση και διαταραχή αυτιστικού φάσματος στον κινηματογράφο, ποια χαρακτηριστικά τους προβάλλονται, καθώς και ποια μοντέλα αναπηρίας (ιατρικό, κοινωνικό) αναδεικνύονται. Το δείγμα που επιλέξαμε αποτελείται από τέσσερις ταινίες με θέμα την οπτική αναπηρία και τη διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Για την ανάλυσή τους βασιστήκαμε στη θεματική ανάλυση, αξιοποιώντας παράλληλα στοιχεία από τη θεωρία της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου. Μέσα από τις καρτέλες φιλμικής ανάλυσης που συμπληρώσαμε για κάθε ταινία συλλέχθηκαν δεδομένα για το περιβάλλον των πρωταγωνιστών σε σχέση με την οικογένεια, το σχολείο, τους εκπαιδευτικούς καθώς και το ευρύτερο περιβάλλον τους σε σχέση με τους ομηλίκους και τους ενήλικες. Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι στις συγκεκριμένες ταινίες αναδεικνύονται και τα δύο μοντέλα αναπηρίας, το ιατρικό και το κοινωνικό μοντέλο. Στο σύνολό τους οι ταινίες δεν παρουσιάζουν αρνητικές εικόνες και στερεότυπα για την αναπηρία, ούτε σκιαγραφούν τα άτομα με αναπηρία ως άτομα άξια οίκτου. Αντιθέτως, τα άτομα με αναπηρία έχουν αποδοχή κι αν δεν την έχουν οι ταινίες το καταγγέλλουν αποδομώντας στερεότυπα, όπως «ανάπηρος-φορτίο» ή «ανάπηρος-εμπαιγμός». Ωστόσο, στην προσπάθειά τους αυτή αναπαράγουν το στερεότυπο «ανάπηρος-ταλέντο» ή «ανάπηρος-τραγικό θύμα».____________________________________________________________The present essay deals with the representation of young people with disabilities in contemporary Greek and international films. In particular, it examines the way in which young people with blindness and autism spectrum disorder are portrayed in the cinema. Moreover, it investigates how the features of the heroes' disability are being illustrated in the movies as well as which models of disability (medical, social) are being highlighted in them. The sample we selected consists of four films on the subject of visual impairment and autism spectrum disorder. For their analysis we relied on thematic analysis, while using elements from the theory of literature and cinema. For this reason, four films were analyzed by the method of qualitative analysis. Two films on the subject of visual disability, "The light that goes out" and "The color of paradise" and two films with autism spectrum disorder, "A brilliant new mind" and " Extremely loud and incredibly close. Through film analysis cards, that have been applied in each movie we collected data concerning the protagonists in relation to the family, school, teachers as well as the wider environment of the heroes in relation to their peers and their relatives, the interactions between the adults always in accordance to the main characters. The research findings briefly indicate that the aforementioned films highlight the two disability models, the medical and social model, the majority of the protagonists are accepted by their family and additionally disability is presented as a talent. As a whole, negative images and stereotypes about disability are not being presented, neither people with disabilities are being portrayed as pitiful subjects. On the contrary, people with disabilities gain acceptance and even if they are not being accepted, the movies denounce it by deconstructing stereotypes, such as "disabled-burden" or "disabled-mockery». However, in this endeavor they reproduce the stereotype of "disabled-talent" or "disabled-tragic victim".