Μεταμνήμη και ιστορικό τραύμα: Έρευνα στους υποψήφιους εκπαιδευτικούς σχετικά με τη διαγενεακή μεταβίβαση της τραυματικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Abstract

Η διπλωματική εργασία με τίτλο «Μεταμνήμη και ιστορικό τραύμα: Έρευνα στους υποψήφιους εκπαιδευτικούς σχετικά με τη διαγενεακή μεταβίβαση της τραυματικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου» εκπονήθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Επιστήμες της Αγωγής: Ζητήματα Ιστορίας, Ιστορικής Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής» του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Φλώρινας. Η συγκεκριμένη εργασία, λοιπόν, αποτελείται από δύο διακριτά μέρη, το θεωρητικό και το ερευνητικό. Συγκεκριμένα, το θεωρητικό μέρος αποτελείται από δύο κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο θίγονται οι έννοιες της μνήμης, του τραύματος, των τραυματικών γεγονότων, της γενοκτονίας και παράλληλα επιχειρείται η διάκριση γενοκτονίας και εθνοκάθαρσης. Και παράλληλα στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται το ιστορικό συγκείμενο των αρχών του 20ου αιώνα και ειδικότερα των γεγονότων και των καταστάσεων που οδήγησαν στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Το δεύτερο μέρος της εργασία συνιστά το ερευνητικό μέρος. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η μεθοδολογία, τα αποτελέσματα και οι διαπιστώσεις της διεξαχθείσας ποσοτικής έρευνας κατά το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2022 – 2023 στους υποψήφιους εκπαιδευτικούς του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Φλώρινας. Βασικός σκοπός της έρευνας ήταν η διερεύνηση του εάν, κατά πόσο και με ποιους τρόπους και μέσα μεταβιβάστηκε από την πρώτη στην τέταρτη, πλέον, γενιά η τραυματική μνήμη της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Η συλλογή των δεδομένων έγινε κατ’ αποκλειστικότητα με τη χρήση ερωτηματολογίου, το οποίο παρατίθεται αυτούσιο στο τέλος της εργασίας. Αξίζει να διευκρινιστεί, ακόμη, πως ερευνητικό δείγμα αποτέλεσαν οι πρωτοετείς φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Τέλος, στο μέρος της συζήτησης γίνεται λόγος για τη σχέση των μεταϋλιστικών κοινωνικών με τα ιστορικά τραύματα του παρελθόντος. Ειδικότερα, διατυπώνεται η άποψη πως οι μετανεωτερικές κοινωνίες είναι προσκολλημένες στα ιστορικά τραύματα καθώς και πως κρίνεται επιτακτική η ανάγκη υιοθέτησης του μοντέλου επανορθωτικής δικαιοσύνης από τα κράτη, προκειμένου να αποκατασταθούν και να επουλωθούν τα συλλογικά τραύματα_______________________________________________________ The diploma thesis entitled "Post-memory and historical trauma: Research to prospective teachers on the intergenerational transfer of the traumatic memory of the Genocide of the Greeks of Pontus" was prepared within the framework of the Postgraduate Program "Education Sciences: Issues of History, Historical Education and Educational Policy" at the Department of Primary Education in the city of Florina This paper, therefore, consists of two distinct parts, the theoretical and the research. In particular, the theoretical part consists of two chapters. The first chapter touches on the concepts of memory, trauma, traumatic events, genocide and at the same time attempts to distinguish genocide and ethnic cleansing. At the same time, the second chapter presents the historical context of the beginning of the 20th century and in particular the events and situations that led to the Genocide of the Greeks of Pontus. The second part of the paper constitutes the research part. More specifically, the methodology, results and findings of the quantitative research conducted during the winter semester of the academic year 2022 – 2023 are presented to the candidate teachers of the Department of Primary Education of Florina. The main purpose of the research was to investigate whether, to what extent and in what ways and means the traumatic memory of the Genocide of the Greeks of Pontus was passed on from the first to the fourth generation. The data were collected exclusively using a questionnaire, which is listed as such at the end of the paper. It is also worth clarifying that the first-year students of the Department of Primary Education of the University of Western Macedonia were a research sample. Finally, the part of the discussion talks about the relationship between postmaterialist social and historical traumas of the past. In particular, it is argued that postmodern societies are attached to historical traumas and that there is an urgent need for states to adopt the model of restorative justice in order to repair and heal collective traumas