Η απεικόνιση του πατέρα στα σύγχρονα παιδικά βιβλία

Abstract

Η παιδική λογοτεχνία έχει καλύψει μια ευρεία ποικιλία θεμάτων που απορρέουν από τις ανάγκες και τον κόσμο του παιδιού. Ένα σημαντικό θέμα, μεταξύ άλλων, είναι κι αυτό της οικογένειας και των οικογενειακών σχέσεων. Ιδιαίτερα, οι γονεϊκοί χαρακτήρες αντιπροσωπεύουν τους σημαντικούς «άλλους» και έχουν συχνά εξέχουσα θέση. Ωστόσο, στα παλιότερα παιδικά βιβλία κυριάρχησαν οι μητρικοί χαρακτήρες ενώ οι πατρικές μορφές παρέμειναν περιθωριακές και περιφρονημένες για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Συνεπώς, έπαιξαν μικρότερο ρόλο και είχαν ελάχιστη συμβολή στην οικογενειακή ζωή και ανατροφή των παιδιών τους αναπαράγοντας κυρίαρχες κοινωνικές αντιλήψεις αναφορικά με την παραδοσιακή κατανομή ρόλων στην οικογένεια και την έμφυλη συμπεριφορά. Με αυτό τον τρόπο, όμως, η παιδική λογοτεχνία δεν αποτυπώνει μόνο την εκάστοτε κοινωνική πραγματικότητα αλλά επικοινωνεί μηνύματα στους αναγνώστες της σχετικά με τις αποδεκτές κοινωνικές συμπεριφορές που τα παιδιά εύκολα εσωτερικεύουν. Η παροντική διπλωματική εργασία επιχειρεί να εξετάσει την απεικόνιση της πατρότητας στα σύγχρονα ελληνικά και αγγλικά εικονοβιβλία των τελευταίων τεσσάρων ετών. Για τον σκοπό αυτό μελετήθηκε ο πατρικός χαρακτήρας μέσα από τα γνωρίσματά του, τις πράξεις του, τη συμπεριφορά του και τη σχέση που έχει με τα παιδιά του τόσο κειμενικά όσο και εικονογραφικά. Έτσι, διαπιστώθηκε ότι συγγραφείς και εικονογράφοι συνθέτουν από κοινού ένα διευρυμένο και εκσυγχρονισμένο πατρικό προφίλ που έχει ενεργό ρόλο και συμμετοχή στην καθημερινότητα του παιδιού αντλώντας χαρά από τις κοινές δραστηριότητες και τον ποιοτικό χρόνο που μοιράζονται μαζί. Αυτή η προσέγγιση επιτυγχάνεται με τρόπο αληθοφανή και άμεσο μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση ούτως ώστε να διευκολύνεται η ταύτιση του παιδιού-αναγνώστη με τους χαρακτήρες. Children’s literature has covered a wide variety of topics that stem from the world of a child and their needs. One important topic, among others, is that of family relationships. In particular, parental characters represent significant “others” and often hold a prominent position in the family. However, older children’s books were dominated by maternal characters, while paternal figures remained marginal and neglected for a considerable period. Consequently, they played a lesser role and had minimal contribution to family life and the upbringing of their children, reproducing dominant social perceptions, regarding the traditional distribution of roles in the family and gender behavior. In this way, children’s literature not only reflects the social reality of the time, but also communicates messages to its readers about acceptable social behaviors that children easily internalize. This thesis attempts to examine the depiction of fatherhood in contemporary Greek and English picturebooks of the last four years. For this purpose, the paternal character has been studied through his traits, actions, behavior, and relationship with his children, both textually and illustratively. It was found that authors and illustrators jointly compose an expanded and modernized father profile that has an active role and participation in the child’s daily life, deriving joy from shared activities and quality time spent together. This approach is achieved in a realistic and direct manner through first-person narration, facilitating the child’s identification with the characters.