Το έγκλημα στην στιχουργική του 20ού και 21ου αιώνα και η θέση των δημιουργών σε ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Από τον Μπλάιντ Μακ Τελ στον Δεληβοριά και από τον Ντύλαν στον Λευτέρη Παπαδόπουλο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί να καταγράψει και να μελετήσει τραγούδια του 20ου και 21ου αιώνα, που αφορούν πραγματικές υποθέσεις εγκλήματος και να αναλύσει ως λογοτεχνικό κείμενο το περιεχόμενό τους, με σκοπό να αναδείξει τα βαθύτερα κίνητρα των δημιουργών. Η εργασία προσανατολίζει το ενδιαφέρον της στην δύναμη των τραγουδιών να εγείρουν ερωτήματα, να επηρεάζουν το κοινό και να συμβάλουν στον διάλογο σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Αρχικά, γίνεται μια ανασκόπηση στην σημασία που έχει δοθεί στις έννοιες της αλήθειας, της δικαιοσύνης και του εγκλήματος ανά τους αιώνες, την σύνδεση που προκύπτει μεταξύ τους αλλά και την σχέση τους με τον έντεχνο λόγο. Παρατίθενται παραδείγματα έργων που πραγματευτήκαν αληθινά εγκλήματα στην πεζογραφία και τον κινηματογράφο. Έπειτα, παρεμβάλλονται τραγούδια που γράφτηκαν από το 1928 έως το σήμερα και αφηγούνται ή σχολιάζουν υποθέσεις που απασχόλησαν την δικαιοσύνη. Τέλος, γίνεται ένας σύντομος σχολιασμός πάνω στις θεματικές και τα κίνητρά των τραγουδιών, όπως αυτά εξελίσσονται στην πάροδο των χρόνων. Το κυρίως μέρος της εργασίας περιλαμβάνει συγκριτικές αναλύσεις τραγουδιών με κοινές θεματικές. Η πρώτη συγκριτική ανάλυση αφορά τα τραγούδια «Hurricane” του Μπομπ Ντύλαν και «Στην Αλάνα» του Λευτέρη Παπαδόπουλου, με σημείο σύγκλισης δύο δικαστικές υποθέσεις με αμφισβητούμενους ενόχους. Η δεύτερη συγκριτική ανάλυση περιλαμβάνει τρία τραγούδια που σχολιάζουν γυναικοκτονίες σε διαφορετικό χρόνο και τόπο. Πρόκειται για τα τραγούδια “Delia”, του Γουίλι Μπλάιντ Μακ Τελ, “ La canzone di Marinella” του Φαμπρίσιο Ντε Αντρέ και «Ελένη Τοπαλούδη» του Φοίβου Δεληβοριά. Αναδεικνύονται οι ομοιότητες και οι διαφορές των τραγουδιών, καθώς τοποθετούνται στον χρόνο και στον τόπο και φανερώνουν τις ιδιαίτερες αξίες και τα ζητούμενα των στιχουργών. Στο Δημιουργικό μέρος αυτής της εργασίας παρατίθενται στίχοι της συγγραφέως, επάνω σε τρεις υποθέσεις εγκλήματος.

This thesis aims to document and study songs from the 20th and 21st centuries that address real crime cases and analyze their content as literary texts to highlight the creators’ deeper motives. The focus is on the power of songs to raise questions, influence audiences, and contribute to dialogue on issues of social justice. Initially, the study reviews the significance attributed to the concepts of truth, justice, and crime over the centuries, their interconnections, and their relationship with literary expression. Examples of works dealing with real crimes in literature and cinema are presented. Subsequently, songs written from 1928 to the present day, narrating or commenting on cases that engaged the justice system, are introduced. Finally, a brief commentary is provided on the themes and motives of these songs as they evolved over time. The main part of the thesis includes comparative analyses of songs with common themes. The first comparative analysis focuses on “Hurricane” by Bob Dylan and “Stin Alana” by Lefteris Papadopoulos, both addressing judicial cases involving disputed convictions. The second analysis examines three songs that comment on femicides in different times and places: “Delia” by Willie Blind McTell, “La Canzone di Marinella” by Fabrizio De André, and “Eleni Topaloudi” by Foivos Delivorias. The analysis highlights the similarities and differences of these songs, as they are positioned in their respective temporal and spatial contexts, reflecting the unique values and concerns of the lyricists. In the Creative part of the thesis, original lyrics by the author are presented, inspired by three crime cases that resonated with the author’s conscience and served as stimuli for personal reflections on issues of justice.