Αποτυπώσεις φύλου στον ελληνικό κινηματογράφο μεταπολεμικά (1960)

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τις αποτυπώσεις φύλου στον ελληνικό κινηματογράφο της μεταπολεμικής περιόδου, εστιάζοντας στις ταινίες του Γιάννη Δαλιανίδη. Η έρευνα αναλύει τους τρόπους με τους οποίους ο κινηματογράφος της δεκαετίας του 1960 αναπαράγει και ενισχύει έμφυλα στερεότυπα, ενώ παράλληλα αντανακλά τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές μεταβολές της εποχής. Μέσω της σημειωτικής και φεμινιστικής ανάλυσης, διερευνάται η σχέση μεταξύ κινηματογραφικής αφήγησης και κοινωνικών αντιλήψεων για τη θέση του άνδρα και της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία. Η μελέτη εστιάζει στη χρήση κινηματογραφικών κωδίκων, όπως η ενδυματολογία, ο χορός, τα τραγούδια και η φιλμική αφήγηση, που συμβάλλουν στην κατασκευή των έμφυλων προτύπων. Οι γυναικείοι χαρακτήρες παρουσιάζονται συχνά είτε ως παθητικά αντικείμενα επιθυμίας είτε ως χειραγωγοί που χρησιμοποιούν τη γοητεία τους για κοινωνική ανέλιξη, ενώ οι ανδρικοί χαρακτήρες διατηρούν την κυρίαρχη θέση τους ως φορείς εξουσίας. Παράλληλα, η έρευνα αναδεικνύει τις αντιφάσεις των γυναικείων ρόλων, όπου η επιθυμία για χειραφέτηση συγκρούεται με τις κοινωνικές προσδοκίες της εποχής. Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι, ενώ ο κινηματογράφος της περιόδου αυτής λειτουργεί ως μέσο διασκέδασης, ταυτόχρονα συμβάλλει στη διαμόρφωση και αναπαραγωγή έμφυλων στερεοτύπων. Παράλληλα, η διακειμενικότητα και οι δυτικές επιρροές στην κινηματογραφική αισθητική και αφήγηση φέρνουν στην επιφάνεια τις αντιφάσεις μεταξύ παραδοσιακών και σύγχρονων αξιών. Συμπερασματικά, η εργασία αναδεικνύει ότι οι ταινίες του Δαλιανίδη, ενώ αποτυπώνουν τη γυναικεία επιθυμία για κοινωνική ανέλιξη και αυτονομία, την τοποθετούν σε πλαίσια που τελικά την περιορίζουν. Η πατριαρχική ηθική παραμένει κυρίαρχη, αναδεικνύοντας τη σταδιακή, αλλά όχι πλήρη, αμφισβήτησή της. ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________This dissertation examines gender representations in post-war Greek cinema, focusing on the films of Giannis Dalianidis. The research analyzes how 1960s Greek cinema reproduces and reinforces gender stereotypes while simultaneously reflecting the social, political, and economic transformations of the era. Through semiotic and feminist analysis, it explores the relationship between cinematic storytelling and societal perceptions of gender roles in Greek society. The study focuses on the use of cinematic codes, such as costume design, dance, music, and film narration, which contribute to the construction of gender norms. Female characters are often depicted either as passive objects of desire or as manipulators who use their charm for social advancement, whereas male characters maintain their dominant position as figures of authority. The research highlights the contradictions in female roles, where the desire for emancipation clashes with societal expectations of the time. The findings indicate that while cinema served as a medium of entertainment, it also played a role in shaping and perpetuating gender stereotypes. Additionally, intertextuality and Western influences in film aesthetics and storytelling highlight the contradictions between traditional and modern values. In conclusion, this study demonstrates that while Dalianidis' films portray women's aspirations for social advancement and autonomy, they ultimately confine them within frameworks that limit their agency. Patriarchal norms remain dominant, revealing a gradual yet incomplete challenge to traditional gender roles.