Η διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής κατά τη μεταξική περίοδο. Η περίπτωση του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου (1937-1940)

Abstract

Η παρούσα ιστορική μελέτη έχει ως αντικείμενο έρευνας την εκπαιδευτική πολιτική της μεταξικής περιόδου (1936-1940). Συγκεκριμένα, επιχειρείται η αποτύπωση και ερμηνεία της μέσα από τη μελέτη του αρχείου των πρακτικών συνεδριάσεων του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, του κεντρικού επιτελικού οργάνου σχεδιασμού και χάραξης της εκπαιδευτικής πολιτικής εκείνης της εποχής. Η διερεύνηση του αρχείου απέδωσε σημαντικά αποτελέσματα, που αναδεικνύουν τους κύριους άξονες της εκπαιδευτικής πολιτικής της συγκεκριμένης περιόδου, τους στόχους και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, προκειμένου να υπηρετηθεί η διείσδυση της ιδεολογίας του «Νέου Κράτους», να υλοποιηθεί ο επιχειρούμενος εκφασισμός της εκπαίδευσης και συνακόλουθα της κοινωνίας. Παράλληλα, ανέδειξε στοιχεία της ιδιοτυπίας του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, που συνίστανται στην ανάμιξη στοιχείων Μεταρρύθμισης και Αντιμεταρρύθμισης, στην υιοθέτηση πολιτικών επιλογών των Φιλελευθέρων και τη συνύπαρξή τους με φασιστικές, άκρως συντηρητικές πολιτικές, στις συγκλίσεις και αποκλίσεις με τα σύγχρονα, συγγενή στην ιδεολογία και τις πρακτικές, φασιστικά κράτη της εποχής. Η μελέτη εστίασε στους σταθμούς των εκπαιδευτικών επιλογών της δικτατορίας, όπως στις νομοθετικές παρεμβάσεις που αφορούν στη δομή της εκπαίδευσης, στην ίδρυση του ΟΕΣΒ και της ΕΟΝ, στην νομοθετική υποστήριξη της δημοτικής γλώσσας και την έκδοση της πρώτης Γραμματικής της, στον προσεταιρισμό μιας μερίδας διανοουμένων, στο καθεστώς αστυνομοκρατίας και υιοθέτησης μεθόδων ασφυκτικού ελέγχου της ζωής της σχολικής κοινότητας, στις απηνείς διώξεις. Παράλληλα, προβλήθηκε ο σφοδρός αντικομουνισμός του και η ανάπτυξη της ηθικής, θρησκευτικής και εθνικής αγωγής. Τέλος, αναδείχτηκαν και οι όποιες θετικές παρεμβάσεις του καθεστώτος στην εκπαίδευση.The objective of the present historical study is the educational policy of the Metaxas period (1936 - 1940). Concretely, it is attempted through the study of the records of the Meeting of the Supreme Educational Council, the Central entity of educational planning and policymaking, the imprint and interpretation of that period. The investigation of the records attributed important results that highlight the main points of education policy of that particular period, the objectives and the content of education, in order ideological penetration of the "New State" to be served, and the attempted fascistization of education and society to be implemented. At the same time, the study displays elements of the particularity of the 4th of August Regime, that consisted of a mixture of reformation and counter-reformation elements, the adoption of Liberal political choices and their coexistence with Fascist, extremely conservative policies, in the convergences and divergences with modern, relative with the ideology and practices of the Fascistic States of that period. The study focused on the stations of educational choices of dictatorship, as in the legislative interventions that concern the structure of education, in the foundation of OPSB (Organisation for the Publication of School Books) and NYO (National Youth Organisation), on the legislative support of demotic language and the publication of its First Grammar, on the attraction of a portion of intellectuals, on the policing regime and the adoption of stifling methods to control the life of the school community and on the cruel prosecutions. At the same time the cruel anti-communism and the development of a moral, religious and national education have been highlighted. Finally, any positive interventions of the regime in education are also highlighted.