Η κατανόηση των ιστορικών εννοιών μέσα από τη χρήση των πηγών: έρευνα στους μαθητές του δημοτικού σχολείου

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάδειξη του βαθμού της ιστορικής κατανόησης των μαθητών και μαθητριών και πιο συγκεκριμένα των ιστορικών εννοιών της συνέχειας – αλλαγής και της σημαντικότητας, όπως αυτές παρουσιάζονται μέσα από το εννοιολογικό σχήμα του P.Seixas. Για την επίτευξη του παραπάνω σκοπού και των επιμέρους στόχων πραγματοποιήθηκαν τρεις φάσεις διδασκαλίας, οι οποίες περιελάμβαναν (α) διδακτική παρέμβαση, (β) συμπλήρωση του ερευνητικού εργαλείου και (γ) συζήτηση. Για την υλοποίηση της πρώτης φάσης της διδασκαλίας έγινε η εισαγωγή στο θέμα με τη χρήση των αντίστοιχων εποπτικών μέσων. Για τη δεύτερη φάση της διδασκαλίας και για τη συλλογή δεδομένων κατασκευάστηκε το ερευνητικό εργαλείο, ένα ερωτηματολόγιο αποτελούμενο από ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, το οποίο στηρίχτηκε κυρίως σε οπτικές και γραπτές πηγές. Η θεματική που επελέγη ήταν η μικρασιατική καταστροφή. Ο έλεγχος επίτευξης του σκοπού αλλά και των επιμέρους στόχων της έρευνας αφού καταγράφηκαν μέσα από τις τρεις φάσεις της διδασκαλίας, πραγματοποιήθηκε μέσα από δύο επίπεδα επεξεργασίας: (α) την ανάλυση του περιεχομένου των απαντήσεων των μαθητών/ τριών και (β) την ανάλυση μέσω της χρήσης «περιγραφικών κωδικών» για την κάθε ιστορική έννοια ξεχωριστά. Η χρήση των περιγραφικών κωδικών έγινε κατά το πρότυπο των Foster (2016) και Phillips (2002), για την ανάλυση αντίστοιχων ερευνών που πραγματοποίησαν σε μαθητές και μαθήτριες. Η έρευνα εστίασε ιδιαίτερα στις πρότερες ιδέες των μαθητών/ τριών και στη σχέση τους με την ιστορική σκέψη και κατανόηση. Τα αποτελέσματα οδήγησαν σε μια σειρά συμπερασμάτων αναφορικά με την ιστορική σκέψη των υποκειμένων της έρευνας και πιο συγκεκριμένα τα επίπεδα κατανόησής τους στις δύο ιστορικές έννοιες που μας απασχόλησαν. Όπως αποδείχθηκε, ο βαθμός της ιστορικής κατανόησης εξαρτάται από την αλληλεπίδραση ενδογενών και εξωγενών παραγόντων, δεδομένα τα οποία αναδείχθηκαν με την εφαρμογή του ερευνητικού εργαλείου.The purpose of the current study is to promote the rate of the students’ historical understanding and more specifically the historical concepts of continuity - change and significance, as they are introduced through the conceptual schema of P. Seixas. In order to achieve the former purpose and the individual targets three phases of teaching took place, which included: (a) teaching interference, (b) filling in the research tool and (c) conversation. In order to accomplish the first phase the students were introduced in the topic through the use of the appropriate supervisory tools. For the second phase and the data collection there was constructed the research tool, a questionnaire which consisted of open - ended questions and was based mostly on visual and written sources. The chosen topic was the Asia Minor Catastrophe. The inspect of the purpose achievement and the rest research targets after being recorded it was accomplished through two processes: (a) the content analysis of the students’ answers and (b) the analysis through the use of descriptive codes for each historical concept. The use of historical concepts was based on Foster’s (2016) and Phillips (2002) pattern, which was used for their analysis on student researches. The research focused mostly on the former students’ ideas and their connection with historical thought and understanding. The results led in a series of assumptions as far as the historical thought of the research subjects are concerned and more specifically their understanding levels on the two concepts in which we were involved in. As it was proven, the level of the historical understanding depends on the interaction of internal and external factors, data which was collected through the use of the research tool.