Το φαινόμενο της σχολικής βίας και του εκφοβισμού στη φιλμική αφήγηση. Μελέτη περίπτωσης: η κινηματογραφική ταινία "In A Better World"

Abstract

Περίληψη Αντικείμενο της παρούσας μελέτης περίπτωσης αποτέλεσε η σημειωτική ανάλυση της κινηματογραφικής ταινίας In a better world (Jorgensen & Bier, 2010), με σκοπό την αναζήτηση του τρόπου με τον οποίον παρουσιάζεται στη φιλμική αφήγηση το φαινόμενο της σχολικής βίας και του εκφοβισμού (bullying). Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον της έρευνας επικεντρώθηκε στην ανάδειξη εκείνων των μηχανισμών δόμησης του νοήματος από την πλευρά των δημιουργών του φιλμ (σκηνοθέτη, σεναριογράφου και παραγωγού) ώστε να διαπιστωθεί τελικά ότι το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού αποτελεί ένα κοινωνικό πρόβλημα και όχι ένα πρόβλημα καθαρά εκπαιδευτικό. Επιπλέον, η έρευνα κατέδειξε ότι η επίλυση του προβλήματος της παιδικής και εφηβικής βίας επέρχεται από το οικογενειακό περιβάλλον και όχι από το εκπαιδευτικό σύστημα. Προκειμένου να επιτευχθεί ο ερευνητικός σκοπός της μελέτης, παρουσιάσθηκε το ιστορικό και εννοιολογικό πλαίσιο της σημειωτικής η οποία αποτέλεσε τον κεντρικό δομικό άξονα για την ερευνητική προσέγγιση του φιλμ. Στη συνέχεια, αναφέρθηκε το θεωρητικό πλαίσιο της βίας και της επιθετικότητας καθώς και ειδικότερα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Καθώς το φιλμ αναλύθηκε ως κείμενο, απαραίτητη κρίθηκε η αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο της φιλμικής αφήγησης και στις σημειωτικές θεωρίες του Christian Metz και του David Bordwell. Για την ανάλυση του φιλμ χρησιμοποιήθηκε το μεθοδολογικό εργαλείο που στηρίζεται στη θεωρία της δομικής σημαντικής του Algirdas Julien Greimas. Το φιλμ, διαιρέθηκε σε νοηματικές ενότητες από όπου προέκυψαν οι ισοτοπίες των νοηματικών δομών του φιλμ, οι αρθρώσεις των οποίων οδήγησαν στα συμπεράσματα της έρευνάς μας. Αντί επιλόγου, ακολούθησε συζήτηση, με προτάσεις για την καλύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου.

Abstract The thesis deploys the motion picture In a better world (Jorgensen & Bier, 2010) as a case study and offers a semiotic analysis of it, aiming to investigate the ways in which the phenomenon of school violence (bullying) is portrayed in the diegesis. The thesis focuses on the mechanisms whereby meaning is constructed on the part of the filmmakers (director, screenwriter, and producer), in order to illustrate that the phenomenon of school violence is a social issue and not one pertaining purely to the educational community. In addition, my exploration aims to demonstrate that the solution of the problem of school and teenage violence should be sought in the familial nucleus and not in the educational system. In order to achieve my goals, I first present the conceptual framework within which the semiotic analysis of the film is conducted. I, then, move on to discuss violence and aggressiveness, and specifically bullying, in a theoretical context. Since my examination treats the picture as a visual text, I place special emphasis on the concept of film narrative and on the semiotic theories of Christian Metz and David Bordwell. The theories of structural semiotics of Algirdas Julien Greimas were also used as a methodological tool towards the analysis of the film. The picture is divided into thematic units, a process aiming to illustrate the isotopies of the thematic structures of the film, the examination of which constitute the backbone of my study. Instead of a conclusion, I offer a discussion with some suggestions as to how we can best address the phenomenon.