Η Βέροια την εποχή του Εθνικού Διχασμού, 1914-1917

Abstract

Η διπλωματική εργασία ερευνά την ιστορία της πόλης της Βέροιας την εποχή του Εθνικού Διχασμού, 1914-1917, στην ταραγμένη περίοδο του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Σκοπός της μελέτης είναι να αναδείξει τη σχέση της πόλης με τις μεγάλες πολιτικές εξελίξεις του 1915, τη συμμετοχή της στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας και το ρόλο της στους σχεδιασμούς των συμμαχικών δυνάμεων της Entente στο Μακεδονικό Μέτωπο. Από την αναζήτηση σε αρχειακές πηγές, στη σχετική βιβλιογραφία και στην τοπική ιστορία προκύπτει ότι η Βέροια, που στις παραμονές του πολέμου το ελληνικό στοιχείο ελάχιστα υπερτερούσε του μουσουλμανικού, διέθετε μια ισχυρή φιλελεύθερη ομάδα, στις εκλογές όμως της 31ης Μαΐου 1915 το Κόμμα των Φιλελευθέρων ηττήθηκε, όπως και σε όλη τη Μακεδονία. Μετά την αποβίβαση των δυνάμεων της Entente στη Θεσσαλονίκη οι αστυνομικές και στρατιωτικές αρχές της πόλης είχαν ξεκινήσει να παρακολουθούν τις μετακινήσεις των συμμαχικών στρατευμάτων. Εξαιτίας της κοντινής απόστασης από τη Θεσσαλονίκη ήταν από τις πρώτες πόλεις όπου ξέσπασε το κίνημα της Εθνικής Άμυνας τον Αύγουστο του 1916. Η επανάσταση και η λειτουργία της τοπικής Επιτροπής της Εθνικής Άμυνας δημιούργησε νέα πολιτικά δεδομένα στη ζωή της πόλης και προκάλεσε σύγχυση στις τοπικές εξουσίες, τουλάχιστον μέχρι τη συγκρότηση της Προσωρινής Κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Η πόλη μάλιστα έπαιξε ρόλο και στις στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ της Προσωρινής Κυβέρνησης και του επίσημου ελληνικού κράτους. Η έλευση των συμμαχικών – κυρίως γαλλικών – στρατευμάτων της Entente στη Βέροια άλλαξε την καθημερινότητα της πόλης, επηρέασε την οικονομία της και βελτίωσε τις οδικές της επικοινωνίες. Ο σιδηροδρομικός σταθμός της αποτέλεσε μεγάλο διαμετακομιστικό κέντρο των στρατευμάτων και έδρα ενός γαλλικού στρατιωτικού νοσοκομείου. Στη Βέροια πάντως δεν διασώζεται τίποτα στη δημόσια μνήμη από τα γεγονότα του πολέμου, εκτός από μια χορταριασμένη ταφική πλάκα στη μνήμη μιας γαλλίδας νοσοκόμας.This Master’s thesis explores the history of the city of Veria in the Greek historical era of so called “the National Schism”, 1914-1917, in the turbulent period of the First World War. The purpose of the study is to highlight the city's relationship with the significant political developments of 1915, its participation in the “National Defense (Ethniki Amina)” movement and its role in the Entente Allied Forces' plans in the Macedonian Front. By searching in archival sources, in relevant bibliography and in the local history, Veria, which on the eve of the war had little Greek than the Muslim population, had a strong liberal group, but in the election on 31st of May 1915 the Liberal Party (Komma ton Fileleftheron) was defeated as well as throughout Macedonia region. After the Entente forces disembarked in Thessaloniki, the police and military authorities of the city had started to watch over the allied troops movements. Due to the near distance from Thessaloniki, it was one of the first cities where the National Defense revolt broke out in August 1916. The revolution and the operation of the local National Defense Committee created a new political situation in the city's life and confused local powers, at least until the formation of the Provisional Government of Eleftherios Venizelos in Thessaloniki. The city was also engaged in military conflicts between the Provisional Government and the official Greek state. The arrival of Entente's - mainly French - troops in Veria changed the everyday life of the city, influenced its economy and improved its road communications. The city’s railway station was a large transit center for troops and a French military hospital headquarters. In Veria, however, nothing is saved in public memory from the events of the war, except for a grassy gravestone in memory of a French nurse, died on duty.