Οι απόψεις των παιδιών για τις οπτικές πηγές ως ιστορικές μαρτυρίες: έρευνα στους/στις μαθητές/τριες της ΣΤʼ δημοτικού

Abstract

Σκοπό της παρούσας εργασίας συνιστά η διερεύνηση των ιδεών των μαθητών και των μαθητριών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά με τις οπτικές πηγές ως ιστορικές μαρτυρίες. Για την εκπλήρωση του γενικού αυτού σκοπού, αλλά και των ειδικότερων στόχων που τέθηκαν, πραγματοποιήθηκαν τέσσερις διδακτικές παρεμβάσεις σε παιδιά ισάριθμων τμημάτων της ΣΤ’ τάξης του δημοτικού σχολείου. Μελετήθηκε το σχετικό θεωρητικό πλαίσιο πρώτα για τις ιστορικές πηγές και την ένταξή τους στη διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο και έπειτα για τη χρήση των εικόνων ως ιστορικών μαρτυριών και την αξιοποίησή τους στην ιστορική εκπαίδευση. Στη συνέχεια, ακολούθησε η επισκόπηση σχετικών ερευνών στην Ελλάδα. Για να λάβει χώρα η έρευνα, καταρτίστηκε το ερευνητικό εργαλείο που αποτελείτο από 3 μέρη: (α) ένα pre – test με δηλώσεις στις οποίες τα ερευνητικά υποκείμενα σημείωναν αν συμφωνούν ή διαφωνούν, (β) ένα φύλλο εργασίας που περιελάμβανε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου και πολλαπλής επιλογής και (γ) ένα post – test, παρόμοιας μορφής με το pre – test, για να εντοπιστούν πιθανές αλλαγές στις απόψεις των μαθητών και μαθητριών. Το θέμα του φύλλου εργασίας αποτελούσε η περίοδος από την ιταλική εισβολή του 1940 μέχρι και την Τριπλή Κατοχή. Ήταν βασισμένο σε οπτικές πηγές και συγκεκριμένα σε έργα τέχνης, φωτογραφίες και γελοιογραφίες ιστορικού περιεχομένου. Υπήρχαν επίσης και γραπτές πηγές. Με την ανάλυση του περιεχομένου των απαντήσεων των μαθητών και μαθητριών προέκυψαν μερικά ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Εν ολίγοις, τα παιδιά του δείγματος παρουσιάζουν αδυναμίες στην προσέγγιση και ανάλυση των οπτικών ιστορικών πηγών. Διαφαίνονται εντούτοις σημεία τα οποία μπορεί να εκμεταλλευθεί ο/η εκπαιδευτικός, για να διδάξει στα παιδιά την κριτική αξιοποίηση των οπτικών πηγών. The purpose of this study is to investigate the primary school’s children ideas about visual resources as historical evidence. Four teaching interventions were carried out on four sixth grade classes of Greek primary education in order to fulfill the general purpose and the more specific goals. The theoretical framework at first about the historical sources and their integration in History teaching at school and then about the usage of pictures as historical evidence and their utilization in teaching History was investigated. Next step was the overview of the relevant researches. A research tool consisting of 3 parts was designed, to have the research take place: (a) a pre – test where the research subjects noted if they agree or they disagree with some phrases, (b) a worksheet that included open - ended and multiple choice questions and (c) a post – test, similar with the pre – test, in order to find out potential changes in pupils’ ideas. The topic of the worksheet was the period from the Italian invasion against Greece in 1940 until the Axis Occupation of Greece. It was based on visual sources, and specifically on works of art, photographs and cartoons with historical content. There were also some written sources. By analyzing the content of the pupils’ answers some interesting results arose. Briefly, the children of the sample seem inadequate in approaching and analyzing the visual historical sources. Nevertheless, some points emerged which the teacher can take advantage of, in order to teach children the critical utilization of the visual sources.