Η δράση του Ερυθρού Σταυρού στη Δυτική Μακεδονία από τις παραμονές του Ελληνοϊταλικού πολέμου έως τον εμφύλιο (1939-1949)

Abstract

Η παρούσα εργασία αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια καταγραφής της δράσης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στη Δυτική Μακεδονία και ιδιαίτερα στις περιοχές Φλώρινας και Κοζάνης. Το χρονικό πλαίσιο της έρευνας ορίζεται από το 1938, χρονολογία ίδρυσης του Τμήματος Ε.Ε.Σ. Φλώρινας, έως το 1950, λίγο μετά τη λήξη του Εμφυλίου. Η έρευνα στηρίχθηκε σε συνεντεύξεις και συζητήσεις με Εθελόντριες αδελφές που υπηρέτησαν στις τάξεις του Ε.Ε.Σ. εκείνη τη χρονική περίοδο, αλλά και νεώτερες. Επίσης, μελετήθηκε και παρουσιάζεται το αδημοσίευτο αρχείο του Τμήματος Ε.Ε.Σ. Κοζάνης που φώτισε άγνωστες πτυχές του θέματος και ανέδειξε την πολύπλευρη και πολυσχιδή δράση της παγκόσμιας αυτής εθελοντικής οργάνωσης σε μια δύσκολη για την ελληνική ιστορία περίοδο. Μέσα από το αρχειακό υλικό, επιστολές, εγκυκλίους, μητρώα, καταστατικά, φωτογραφικά ντοκουμέντα και τις προσωπικές μαρτυρίες αναδύονται στοιχεία και τεκμήρια τόσο για τις άρτιες νοσηλευτικές υπηρεσίες των εθελοντριών αδελφών κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, στο μέτωπο και τα μετόπισθεν, όσο και για το πλούσιο κοινωνικό-ανθρωπιστικό έργο του συλλόγου κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου. Επιπλέον, διαφαίνεται η μέριμνα του Ε.Ε.Σ. για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών των κατοίκων της περιοχής και κυρίως των παιδιών, με διανομές τροφίμων, ιματισμού και φαρμάκων αλλά και η ίδρυση Τοπικών Ιατρείων, έκτακτων κινητών χειρουργείων και κινητών ιατρικών συνεργείων (Κ.Ι.Σ.) που εξυπηρετούσαν απομακρυσμένα χωριά. Διερευνάται επίσης, η σχέση του Ερυθρού Σταυρού με τους κρατικούς μηχανισμούς, το Δήμο, τη Χωροφυλακή και την Εκκλησία καθώς και η ανταπόκριση και συνεργασία με άλλους Ερυθρούς Σταυρούς από όλο τον κόσμο. Τέλος, μέρος του ερευνητικού πεδίου της εργασίας αποτελεί και η παρουσίαση του Μητρώου Εθελοντριών του Τμήματος Φλώρινας, από το οποίο αναδύεται το προφίλ των γυναικών που με ζήλο και ανιδιοτέλεια δέχτηκαν την πρόσκληση του Ερυθρού Σταυρού και τάχθηκαν στην υπηρεσία των τραυματιών και των πονεμένων συνανθρώπων τους, κάτω από αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες. This work is a first attempt to record the activity of the Greek Red Cross (GRC) in Western Macedonia and especially in the areas of Florina and Kozani. The time frame of the research is set from 1938, when the GRC Florina’s Department was established, until 1950, shortly after the end of the Civil War. The research was based on interviews and discussions with volunteer sisters who served in the GRC Department, at that time, but also on the testimonies of younger sisters. Also, in this work the unpublished archive of the GRC Kozani’s Department was studied and is presented as well. The archive illuminated unknown aspects of the subject and featured the multifarious and manifold activity of this global volunteer organization in a difficult time for the Greek history. Through the archive- letters, circulars, registers, statutes, photographic documents and personal testimonies- documentations and elements emerge for the excellent volunteer sisters' nursing services during the GreekItalian War, the battlefront and the rear, as well as for the community-humanitarian Department’s work during the German occupation and the Civil War. Additionally, through this research the GRC’s concern to get above the daily needs of locals and especially children, with food, clothing and medicine can be seen, as well as the establishment of Local Practices, emergency mobile surgeries and mobile medical services for remote villages support. Furthermore, through the research analyses the GRC’s relationship with state institutions, the Municipality, the Police and the Church as well as the response and cooperation with other RC around the world. Finally, part of this research makes for the presentation of the Volunteers Register from the Florina’s Department. From this Register the profile of women emerges, who zealously and unconditionally accepted the invitation of the Red Cross and served the injured and painful fellow men, under adverse circumstances and dangerous conditions.