Μια (δια)φορά και έναν καιρό: Όψεις της διαφορετικότητας μέσα από το παραμύθι σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο Δημοτικό Σχολείο

Abstract

«Μία φορά και έναν καιρό» το ανθρώπινο γένος μεγάλωνε και εξελισσόταν στις απαρχές μιας πανδαισίας ομοιοτήτων και διαφορών. Όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί αλλά όλοι είναι ίσοι και μοναδικοί και η μοναδικότητα τους αυτή, τους καθιστά ξεχωριστούς και ικανούς να χρωματίζουν τον πλανήτη με διαφορετικούς πολιτισμούς, ήθη αξίες συνήθειες και έθιμα. Η λογοτεχνία ανέκαθεν αποτελούσε και αποτελεί δίαυλο ανάπτυξης και θετικής προβολής αυτών των διαφορών παρουσιάζοντας τους ανθρώπους ως πολίτες όλου του κόσμου, μέσα από τις σελίδες εξυμνουμένων συγγραφέων και μη. Το παραμύθι, αποτελούσε πάντα ένα αλληγορικό λογοτεχνικό είδος ψυχαγωγίας αλλά και διδαχής σύγχρονων αξιών και τρόπων συμπεριφοράς με παιγνιώδες ύφος, καθώς μέσω ενός ευχάριστου και εποικοδομητικού λόγου μεταφέρεται στους μαθητές όλων των ηλικιών, το νόημα της σημαντικότητας αποδοχής της ταυτότητας του άλλου και της ελευθερίας έκφρασης. Μία τέτοια προσπάθεια πραγματοποιήθηκε στο 1ο Δημοτικό Σχολείο της Θέρμης από είκοσι δύο μαθητές της τρίτης δημοτικού, του τμήματος Γ2, οι οποίοι μέσα από τα παραμύθια της ερευνήτριας, μέσα από τα συναισθήματα του Χαρισματικού και τις περιπέτειες του Πόρτοκαλοφύλλη, κατάφεραν να προσεγγίσουν αυτό το πολυσυζητημένο θέμα της διαφορετικότητας. Το project που πραγματοποιήθηκε στηρίχθηκε σε μια πληθώρα δραστηριοτήτων. Τα παιδιά έγραψαν τα δικά τους ποιήματα, έπαιξαν επιτραπέζια παιχνίδια, αλλά και ηλεκτρονικά, συμμετείχαν σε δράση με στόχο τον προσδιορισμό της ταυτότητας τους και κατάλαβαν πόσο σημαντικό είναι ένας άνθρωπος να έχει ταυτότητα αλλά και να σέβεται την ταυτότητα του άλλου, μπήκαν στη θέση ενός ανθρώπου που δεν μπορεί να δει και βίωσαν έστω για μισή μέρα την καθημερινότητά του μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων... Κατάλαβαν πως αυτοί οι άνθρωποι είναι ικανοί να ζουν και να βιώνουν τον κόσμο με τα μάτια της ψυχής τους και ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να επιβραβεύεται από την κοινωνία και όχι να περιθωριοποιείται. Τραγούδησαν, χόρεψαν, ζωγράφισαν, συζήτησαν, έγιναν σκηνοθέτες και ηθοποιοί των παραμυθιών. Για την αξιολόγηση του εν λόγω project, χρησιμοποιήθηκαν δύο ερωτηματολόγια ένα ερωτηματολόγιο για να διερευνηθεί η γνώμη των παιδιών σχετικά με τη διαφορετικότητα καθώς και τη σχέση τους με το παραμύθι πριν τη πραγματοποίηση οποιασδήποτε ενέργειας, ένα ερωτηματολόγιο ικανοποίησης μετά τη διεξαγωγή ολόκληρου του project και των δραστηριοτήτων του, καθώς και το ημερολόγιο του ερευνητή. Από τα αποτελέσματα της παρούσας ερευνητικής εργασίας, φαίνεται πως τα παιδιά ευαισθητοποιήθηκαν σε διαπολιτισμικά θέματα και ζητήματα διαφορετικότητας, απόλαυσαν τις ομαδικές δράσεις, ευχαριστήθηκαν το γεγονός πως ίδια συμμετείχαν ενεργά στη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων με το να γίνονται δημιουργοί, ακροατές, συνθέτες και καλλιτέχνες. Εν κατακλείδι, ως θετικό της πιλοτικής εφαρμογής προστίθεται το γεγονός ότι τα παιδιά βελτίωσαν τη σχέση τους με το παραμύθι και είδαν με διαφορετικό μάτι τη ζωή και τους ανθρώπους. nce upon a time, human race was becoming more and more evolved in the early days of a general differentiation. All people are different but same time equal and unique. This uniqueness is what makes them special and gives them the capability to color our planet with their own and diverse cultures, customs and ethics. Literature was always and still remains a path, in which is represented the positive impact that multiculturalism offers to our world. Famous or less famous writers and authors, describe people as citizens of the world through their books, articles, texts etc. Fairy tale as a subset of a special literature part is a linguistic filed which can combine the metaphoric message of comfort and reassurance from one hand, with important life lessons in the school reality on the other. Fairy tales constitute a perfect way of teaching children in all ages the importance of accepting who they are and same time the respect that they should maintain for the identity of people around them. Moreover, one thing that shouldn't be forgotten about fairy tales is their linguistic use. Via their pleasant and constructive vocabulary, students tend to be more able of expressing themselves with absolute freedom and happiness. An effort like this is what my project was about. It took place in the 1st Primary School in Thermi towards 22 third graded students. These students tried, through the main characters of my fairy tales, to experience and understand the mater differentiation and how relatable it is, in our days. The project included multiple tasks of all kinds. The students of this class, wrote their own poems, played boarding and computer games, explored their identity deeper with special activities and they learnt how to appreciate the unique identity of their classmates. Also, they experienced the routine of a blind person, they realized the difficulties, and finally, they understood how it feels like not being able to see for almost half a school day. They sang, dance, they created drawings and explained their meanings, they interacted in teams and they became directors, actors and actresses of their own role-playing performance. They reached the point of understanding that being different doesn't mean being isolated of the society's life but instead of it, they supported differentiation as something that all of us should be proud of. Because every single person is different in ways we can’t explain. The secret is to realize it and above all, respect it. For the reflection of this project, were used two questioners. The first one examines children's opinion about the differentiation and their relationship with the fairy tales in general. The second questioner was used after the entire project and after finishing all the tasks. One more reflecting tool that was used is the researcher's diary. From the findings of this project, was proved that children became more alert in matters of multiculturalism and differentiation, they enjoyed interacting in teams and they were happy with the fact that they took part actively in the process of the lessons. Additionally, This project helped them undoubtedly to increase their positivity towards the literature meaning of a fairy tale and to see the life and people with an entire different point of view.