Μελέτη διδακτικών δραστηριοτήτων στο δημοτικό σχολείο για την ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης: η περίπτωση του περιεχομένου της νανοτεχνολογίας

Abstract

Το περιεχόμενο της Νανοτεχνολογίας (Ν-ΕΤ) έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, καθώς προσπαθούν να μιμηθούν φαινόμενα της Ν-ΕΤ για να δημιουργήσουν εφαρμογές χρήσιμες στην καθημερινή ζωή. Στην παρούσα εργασία μελετάται η δυνατότητα καλλιέργειας της δημιουργικής σκέψης των μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέσα από το περιεχόμενο της N-ET και συγκεκριμένα μέσα από το φαινόμενο του Λωτού. Αρχικά, αναλύεται βιβλιογραφικά το περιεχόμενο της Ν-ΕΤ όσον αφορά τις ιδιότητες της νανοκλίμακας, το φαινόμενο του Λωτού και την εκπαιδευτική αξία της στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Στη συνέχεια, επιχειρείται βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με τη δημιουργική σκέψη και τις μεθόδους διδασκαλίας που βοηθούν στην καλλιέργειά της. Όσον αφορά την εμπειρική έρευνα σχεδιάστηκε εκπαιδευτικό υλικό και πραγματοποιήθηκε διδακτική παρέμβαση σε σύγχρονο εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό περιβάλλον μάθησης που ολοκληρώθηκε σε πέντε ωριαίες συναντήσεις. Δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν τέσσερις μαθήτριες Ε’ Δημοτικού. Αρχικά, πραγματοποιήθηκαν εισαγωγικές συναντήσεις που αφορούσαν κυρίως το περιεχόμενο της Ν-ΕΤ και τη δημιουργία Ψηφιακών ιστοριών. Έπειτα, οι μαθήτριες κλήθηκαν να δημιουργήσουν με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού Ψηφιακή ιστορία με περιεχόμενο τη χρησιμότητα του φαινομένου του Λωτού στην καθημερινότητά τους. Σε όλη τη διάρκεια των διδακτικών παρεμβάσεων έκδηλο ήταν το ενδιαφέρον των μαθητριών και η συμμετοχή τους στη διαδικασία. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων οι μαθήτριες εξέφρασαν πολλές και διαφορετικές προτάσεις για την εφαρμογή του φαινομένου του Λωτού στην καθημερινότητά τους ως που να αποφασίσουν ποια πρόταση θα ενσωματώσουν στη Ψηφιακή τους ιστορία. Επίσης, κατά τη προετοιμασία της Ψηφιακής ιστορίας, οι μαθήτριες πρότειναν πολλές και εναλλακτικές εκδοχές για την πλοκή και την εξέλιξή της, πριν καταλήξουν στην οριστική μορφή της. Από την τελική συζήτηση που πραγματοποιήθηκε φάνηκε πως οι μαθήτριες μπορούσαν να αναφέρουν αντικείμενα της Ν-ΕΤ όπως τους ιούς, όργανα της Ν-ΕΤ όπως το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο αλλά και να περιγράφουν το φαινόμενο του Λωτού. Επίσης, οι πολλές και διαφορετικές ιδέες που εξέφρασαν κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για τη δημιουργία της Ψηφιακής ιστορίας αποτελούν ένδειξη ότι η δημιουργικότητά τους ήταν έκδηλη καθ’ όλη της διάρκεια της δημιουργίας της Ψηφιακής ιστορίας. The field of Nanotechnology (N-ST) has attracted the interest of scientists, especially in recent years, as they try to imitate N-ST effects to create applications useful in daily life. In this study, it is examined the possibility of cultivating the creative thinking of the Primary school students through the content of N-ST, in particular through the Lotus effect. Initially, it is analyzed the content of N-ST (about the properties of the nanoscale and the Lotus effect) and its educational significance. Then, it is attempted a literature review on creative thinking and related methods. As regards the empirical research, educational material was designed and a teaching intervention in a modern distance- learning environment took place. That was completed in five lessons (45 minutes per lesson). The sample of the research consisted of four fifth-grade students. Initially, introductory teachings were held, mainly related to N-ST as well as the creation of Digital Storytelling. Then, the students with the assistance of their teacher were asked to create a Digital story based on the usefulness of the Lotus effect in their daily life. Throughout the teaching interventions, the students' interest and their participation in the process was evident. During the discussions, the students expressed many different ideas for the application of the Lotus effect in their daily lives in order to decide which one they will incorporate in their Digital Storytelling. Moreover, during the preparation of the Digital Storytelling, the students proposed many alternative versions of its plot and its evolution, before concluding to its final form. From the final discussion showed that the students could report N-ST objects such as viruses and N-ST tools such as the electron microscope. They were also able to describe the Lotus effect. In addition, the numerous and different ideas that they expressed during the discussions about the creation of the Digital Storytelling are an indication that their creativity was evident.