Επι-τελεστική Ποίηση (Performance Poetry). “Action” Λόγου ως Άξιον Λόγου. Θεωρήσεις και Πρακτικές. Συζεύξεις από το Μέλλον.
Abstract
Στη διπλωματική εργασία με τίτλο «Επι-τελεστική Ποίηση (Performance Poetry). “Action” Λόγου ως Άξιον Λόγου. Θεωρήσεις και Πρακτικές. Συζεύξεις από το Μέλλον» της Γεωργίας Βεληβασάκη διερευνάται το πεδίο της επιτελεστικής (ή τελεστικής ή performance) ποίησης υπό το πρίσμα της δημιουργικής γραφής. Αν λέγοντας «δημιουργική γραφή» εννοούμε το παραγωγικό ενέργημα του γράφειν, τότε πώς μπορεί να συνδεθεί με μια ποιητική πρακτική, η οποία δείχνει να χαρακτηρίζεται από προφορικότητα περισσότερο από γραπτότητα; Πώς σχεδιάζεται και υλοποιείται μια performance ποίησης, που φαίνεται να προϋποθέτει μιαν αναγκαιότητα κατά το «εικός ή αναγκαίον» του Αριστοτέλη; Στο πλαίσιο αυτό, μελετάμε την επιτέλεση (performance) ως φαινόμενο που συνδέεται με την παράδοση των τελετουργιών, καθώς και τη μετάβαση από τη λέξη στο εκφέρον μέσα από γλωσσολογικές και φιλοσοφικές θεωρήσεις. Ανιχνεύουμε την έννοια του «επιτελεστικού» (performative) με αναφορά στη θεωρία του Austin σχετικά με τα «ομιλιακά ενεργήματα» (speech acts), όπως, επίσης, της «επιτελεστικότητας» (performativity) ως ένα πεδίο με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που, όταν εμποτίζει τη δημιουργική διαδικασία, αλλάζει τους τρόπους εν-πραγμάτωσης του ποιητικού λόγου (επιτελεστική ποιητική). Ο στόχος είναι, αφενός, η αποσαφήνιση της επιτελεστικής ποίησης και ο εντοπισμός των βασικών γνωρισμάτων της (παρουσία ποιητή, χώρος/χρόνος, εμπλοκή σώματος, διαπολιτισμικός δανεισμός κ.λπ.) και των απαραίτητων εργαλείων για την υλοποίησή της (διάμεσα, τεχνολογικά μέσα και πολυμέσα κ.λπ.) –πολλά εκ των οποίων τελούν εν εξελίξει, ακολουθώντας το κοινωνικό γίγνεσθαι και την τεχνολογική πρόοδο του σύγχρονου κόσμου– και αφετέρου, η επίρρωση της πολιτιστικής της «νομιμοποίησης» ως καινούριο και ξεχωριστό είδος ποίησης, το οποίο έχει ήδη αναγνωριστεί σε άλλες χώρες. Αναφερόμαστε, εν συντομία, στη γενεαλογία της performance ποίησης και στους πρώτους διδάξαντες, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα, παραθέτοντας παραδείγματα έργων τους, που καταδεικνύουν την ποικιλία στους τρόπους σύλληψης και υλοποίησης ενός επιτελεστικού ποιητικού opus, με ιδιαίτερη μνεία στον επιτελεστή-ποιητή Δημοσθένη Αγραφιώτη. Το δημιουργικό μέρος συμπεριλαμβάνει την ποιητική performance «Dio-gen-es» της γράφουσας, καθώς και συνεντεύξεις τεσσάρων ειδικών του είδους, του ποιητή-διαμέσων Δημοσθένη Αγραφιώτη, του ποιητή-performer Julien Blaine, του προφορικού ποιητή (Slammer) Μάκη Μούλου και του μελετητή της performance art Γιάννη Μήτρου. Στη σημερινή, γρήγορα μεταλλασσόμενη παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, όπου το τοπικό γίνεται αντιληπτό ως «πλανητοπικό», η επιτελεστική ποίηση φαίνεται να αποτελεί τόπο επιστροφής και συμφιλίωσης του ατομικού με το συλλογικό, του μοναδικού με το καθολικό, του τοπικού με το παγκόσμιο. Πρόκειται για ένα ποιητικό είδος με ανοιχτό χρονικό ορίζοντα, που επιζητεί να ανελιχθεί και να γίνει αυτό που ο Julien Blaine ονομάζει «ουσιαστική ποίηση» (poésie essentielle), μια ποίηση που επανευρίσκει τη δημόσια και κοινωνική λειτουργία της, την ενωτική και συλλογική διάστασή της, ένα νέο (ή πολύ παλιό) πεδίο πραγματικότητας, έκθεσης, επικοινωνίας και δημιουργικής πράξης.