Η κατανόηση αντικρουόμενων πηγών για τα τραυματικά ιστορικά γεγονότα: έρευνα σε μαθητές της Στ' τάξης

Abstract

Η έννοια της απόδειξης μέσω ιστορικών μαρτυριών και η κριτική μελέτη τους θεωρούνται απαραίτητες ώστε να εξασφαλιστεί η παράλληλη ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής γνώσης, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την κατανόηση ενός «Συγκρουσιακού ιστορικού θέματος». Στην εν λόγω έρευνα διερευνάται το κατά πόσο η αναγνώριση μιας ιστορικής πηγής ως “μαρτυρία” από έναν μαθητή, καθορίζει την κατανόηση της αντίκρουσης ενός τραυματικού ιστορικού γεγονότος, συγκεκριμένα του εμφύλιου πολέμου (1946 - 1949). Το δείγμα της έρευνας αποτελούνταν συνολικά από 40 μαθητές της Στ΄ τάξης του 1ου Δ.Σ. Αταλάντης και πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια μιας διαδακτικής παρέμβασης διάρκειας 9 ωρών. Εφαρμόστηκε ποιοτική έρευνα με ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των δεδομένων, τα οποία προήλθαν από ερωτηματολόγια. Έπειτα από την διδακτική παρέμβαση, οι μαθητές ως «Ιστορικοί - Ερευνητές» καλούνταν να επεξεργαστούν τις πηγές των 2 ερωτηματολογίων βρίσκοντας τα στοιχεία εκείνα (α) που παρουσιάζουν την εγκυρότητά τους ώστε να τις συμπεριλάβουν στην έρευνά τους και (β) τα σημεία που προβάλουν την αντίκρουση σύμφωνα κάθε φορά με την θέμα προσέγγισης κάθε ερωτηματολογίου βασιζόμενοι στον όρο της ενσυναίσθησης. Συμπερασματικά, οι μαθητές, μετά τη διδακτική παρέμβαση, κατάφεραν να αναγνωρίσουν τη φύση και το είδος κάθε ιστορικής πηγής, έπειτα από τον έλεγχο της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας τους, βασιζόμενοι στην έννοια της “μαρτυρίας” και σε δεύτερη φάση, να αντιληφθούν την αντίκρουση στην οποία στηρίζεται ένα τραυματικό ιστορικό γεγονός. The concept of evidence based on historical testimonies and their critical analysis are considered to be necessary so that the parallel development of historical thinking and historical knowledge can be assured especially when it involves the understanding of a "historical conflict issue". In this particular study, the extent to which the understanding of a historical source as a “testimony” is investigated by a student defines the understanding of confutation of traumatic historical event and more specifically, of the civil war (1946-1949). The sample of the study consisted of 40 students of the sixth grade of the first primary school of Atalantis and it took place in the context of an instructional intervention, which lasted for 9 hours. Qualitative research was implemented with quantitative and qualitative analysis of data, which were gathered from questionnaires. After the teaching intervention, the students as "Historians - Researchers" were challenged to process the resources of the 2 questionnaires by identifying a) those elements which present their validity in order to be included in the research, and b) the points that project confutation according to the approaching theme of each questionnaire based on the concept of empathy. In conclusion, the students after the teaching intervention managed not only to identify the nature and the kind of each historical source, which was enhanced by checking their validity and their trustworthiness through the use of the concept "testimony", but also to realize the fact that a traumatic historical event relies on confutation.