"Αυτόπτης Μάρτυς". Το Φωτογραφικό και Κινηματογραφικό Τμήμα του Γαλλικού Στρατού και οι Αιχμάλωτοι Πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο (1915-1919), μέσα από τη μελέτη του φωτογραφικού αρχείου της Βιβλιοθήκης Πολυμέσων Αρχιτεκτονικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Μ.Α.Ρ.) του Υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας

Abstract

Η παρούσα έρευνα επικεντρώνεται στην περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ειδικότερα στην περιοχή του Μακεδονικού Μετώπου. Σκοπός της έρευνας είναι η μελέτη δύο περιπτώσεων. Η πρώτη μελέτη επικεντρώνεται στην παρουσίαση του Φωτογραφικού Τμήματος του Γαλλικού Στρατού και του Κινηματογραφικού Τμήματος του Γαλλικού Στρατού, μετέπειτα Φωτογραφικό και Κινηματογραφικό Τμήμα του Γαλλικού Στρατού και της δραστηριοποίησής τους σε όλα τα μέτωπα του πολέμου, πάντα υπό τον έλεγχο και τους περιορισμούς της λογοκρισίας για την απόκρυψη πληροφοριών από τον εχθρό και υπέρ της πολεμικής προπαγανδιστικής προσπάθειας των εμπόλεμων κρατών για την επίτευξη της νίκης. Πιο συγκεκριμένα ο ερευνητικός φακός εστιάζει στη μελέτη του Φωτογραφικού και Κινηματογραφικού Τμήματος του Στρατού της Ανατολής, παράρτημα του γαλλικού στο Μακεδονικό Μέτωπο και την δραστηριοποίησή του στην αποτύπωση της πολύπλοκης κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης της Ελλάδας στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου. Η δεύτερη μελέτη επικεντρώνεται στην ιστορία των αιχμαλώτων πολέμου (Prisoners of War - Pow) του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ειδικότερα των συμμαχικών δυνάμεων της Αντάντ στο Μακεδονικό Μέτωπο, οι οποίοι ανήκουν στις κατηγορίες όπου ιστοριογραφικά έχουν παραμεληθεί, εξαιτίας των ακροτήτων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Pow στον Μεγάλο Πόλεμο αποτέλεσαν σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί, την εικόνα των οποίων οι αντιμαχόμενες πλευρές προπαγανδιστικά μετασχημάτιζαν πάντα προς όφελός τους. Μέσα από την δεύτερη περίπτωση μελέτης γίνεται προσπάθεια ανάδειξης των συνθηκών διαβίωσης, μεταχείρισης και περίθαλψης των Pow, αλλά και της οργάνωσης των στρατοπέδων Pow σε αντιπαραβολή με την πολιτική της απεικόνισης του «εχθρού» υπό καθεστώς αιχμαλωσίας, όπως αυτή επίσημα αποτυπώθηκε από το Φωτογραφικό και Κινηματογραφικό Τμήμα του Γαλλικού Στρατού και του παραρτήματός του στο Μακεδονικό Μέτωπο. Και οι δύο περιπτώσεις μελέτης ερευνήθηκαν με τη βοήθεια του επίσημου φωτογραφικού αρχείου του τμήματος, μέρος του οποίου διασώζεται, σε μία εκ των δύο συμπληρωματικών επίσημων συλλογών του τμήματος, στη βάση δεδομένων «Mémoire» της Βιβλιοθήκης Πολυμέσων Αρχιτεκτονικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας. Για την αποφυγή της πολυσημίας των πληροφοριών των φωτογραφιών ή της απουσίας των πληροφοριών αυτών, που ελλοχεύει με τη χρήση τους ως ιστορικών μαρτυριών, η μαρτυρία τους αποφασίστηκε να τοποθετηθεί στα συμφραζόμενα ή μία σειρά από συμφραζόμενα, τα οποία αφορούν, εκτός από τις προθέσεις του δημιουργού και το χρονικό, ιδεολογικό, κοινωνικό πλαίσιο αναφοράς αυτών. This research focuses on the period of the First World War and especially on the Macedonian Front region. The purpose of the research concerns a two-case study. The first one focuses on the presentation of the Photographic Section of the French Army and Cinematographic Section of the French Army, afterwards Photographic and Cinematographic Section of the French Army and their activation on all war fronts, always under censorship control and limitations hiding important information from the "enemy" and in favor of war propaganda effort of the warring states for the war victory. More specifically, the research lens focuses on the study of the Photographic and Cinematographic Section of Army of the Orient, French annex at the Macedonian Front and its activation in the mapping of the complex social and political situation of Greece during First World War. The second study focuses on the history of Prisoners of War (Pow) of the First World War, especially on those of the allied forces of the Entente Cordiale in the Macedonian Front, who belong to the categories where they were historically neglected because of the atrocities of the Second World War. Pow during First World War were an important negotiating paper, the propaganda image of which rival sides always transformed for theirbenefit. Through the second case, an attempt is made to highlight Pow living, treatment and care conditions, as well as the organization of the Pow camps, in contrast to the policy of the depiction of the "enemy" in captivity, as it was formally captured by the Photographic and Cinematographic Section of the French Army and its annex to the Macedonian Front. Both study cases were investigated with the aid of the official photographic archive of the section, part of which is preserved in one of the two supplementary official collections of the section in "Mémoire" database of the Media Library of Architecture and Heritage of the French Ministry of Culture. In order to avoid the versatility of the information in the photographs or the absence of such information, which has been used in their use as historical evidence, their testimony has been decided to be placed in the context or a series of contexts that concern, in addition to the intentions of the creator and the temporal, ideological, social frame of reference.