Το είδος της επιστημονικής φαντασίας στον κινηματογράφο τον 21ο αιώνα: θέματα, αναπαραστάσεις, ιδεολογίες

Abstract

Το είδος της επιστημονικής φαντασίας (ΕΦ) στον κινηματογράφο είναι τόσο παλιό όσο και το ίδιο το μέσο. Παρά όμως τη πληθώρα ταινιών ΕΦ, μέχρι πρόσφατα η κριτική προσέγγισή του είδους ήταν πολύ σπάνια και υπήρχαν μόνο μεμονωμένες μελέτες ταινιών. Αυτό οφείλεται εν μέρει, στα ασαφή και ρευστά του όρια και στη σύγκλισή του με άλλα συγγενικά είδη όπως οι ταινίες τρόμου (horror films) και οι ταινίες φαντασίας (fantasy films). Η παρούσα εργασία θα μελετήσει το είδος της ΕΦ στον αμερικάνικο κινηματογράφο τον 21ο αιώνα. Το θεωρητικό πλαίσιο που θα χρησιμοποιηθεί είναι η θεωρία των ειδών στον κινηματογράφο και συγκεκριμένα οι θεωρίες του Rick Altman (1999) και Steave Neale (1995). Οι ταινίες που θα αναλυθούν είναι το Avatar (2009), Inception (2010), The Hunger Games (2012) και Gravity (2013). Για την ανάλυση των ταινιών θα χρησιμοποιηθεί η σημειωτική μέθοδος, δηλαδή οι ταινίες θα μελετηθούν με βάση τους επιμέρους κώδικές τους όπως την αφήγηση, χαρακτήρες, σκηνογραφία, οπτικά εφέ, χρώμα, κινηματογράφηση, σκηνοθεσία, μοντάζ, ήχος. Επιπλέον χρησιμοποιείται η έννοια της ισοτοπίας του Greimas για να εντοπιστούν οι κύριοι θεματικοί πυρήνες των ταινιών και τέλος χρησιμοποιείται η αφηγηματική γραμματική του Greimas για να εντοπιστεί η αφηγηματική λειτουργία των ταινιών. Η έρευνα αναδεικνύει ως βασικό θεματικό πυρήνα του είδους την αμφίσημη σχέση του ανθρώπου με το τεχνολογικό/φυσικό ή οποιοδήποτε άλλο χώρο που τον περιβάλλει και ως κύρια αφηγηματική λειτουργία τη μάχη του ανθρώπου εντός αυτού του χώρου. Τέλος, υπογραμμίζεται ο κομβικός ρόλος των οπτικών εφέ για τη διαμόρφωση του είδους.