Ο σεβασμός προς το περιβάλλον ως αξία στην παιδική ζωγραφική: σημειωτική ανάλυση της περιβαλλοντικής ηθικής στο παιδικό ιχνογράφημα

Abstract

Ο σεβασμός προς το περιβάλλον αποτελεί αξία - στόχο για αρκετές δεκαετίες στην ατζέντα διεθνών συνδιασκέψεων. Η εκπαίδευση θεωρείται το μεγάλο και ελπιδοφόρο όπλο παγκοσμίως για τους μελλοντικούς πολίτες καθώς η επικράτηση λανθασμένων αντιλήψεων αλλά και πρακτικών στη σχέση ανθρώπου-φύσης οδήγησαν στην οικολογική κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Το περιβάλλον αποκτά ολοένα και ευρύτερο νόημα στη διεθνή κοινότητα λαμβάνοντας υπόψη και την κοινωνική του διάσταση εκτός από την οικολογική. Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να διασαφηνίσει σε ποιο βαθμό η περιβαλλοντική αγωγή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση επιδρά στη διαμόρφωση αξιών σε σχέση με το περιβάλλον, ποιες είναι οι αναπαραστάσεις των παιδιών του δημοτικού που σχετίζονται με τον σεβασμό στο περιβάλλον, πώς δηλώνονται σημειωτικά και κατά πόσο διαφοροποιούνται αυτές των παιδιών πρωτοσχολικής ηλικίας (Α τάξη) με αυτές των παιδιών που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στη βασική εκπαίδευση (ΣΤ τάξη). Για τον σκοπό αυτό επιχειρείται μία σημειωτική προσέγγιση των παιδικών ιχνογραφημάτων μέσα από το μοντέλο της Γραμματικής του Οπτικού Σχεδίου που πρότειναν οι Gunther Kress και Theo van Leeuwen. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, φαίνεται πως οι μαθητές του δείγματος δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες αποκλίσεις μεταξύ τους παρουσιάζοντας το περιβάλλον στη βιοφυσική του διάσταση. Διαπραγμετεύονται επιφανειακά περιβαλλοντικά ζητήματα όπως είναι η ανακύκλωση δείχνοντας ότι δεν υπάρχει εμβάθυνση στις αξίες που σχετίζονται με το περιβάλλον και αγνοούν μια καθολική θεώρηση του θέματος. Respect for the environment constitutes a value - aim for several decades on the agenda of international conferences. Education is considered a great and hopeful weapon worldwide for future citizens as well as the prevalence of misconceptions and practices on man-nature relationship led to the ecological crisis we are experiencing in recent years. The environment acquires an increasingly broader sense in the international community taking into account the social dimension in addition to ecological. This research study attempts to clarify to what extent the environmental education in primary education affects the configuration of values associated with the environment, what are the representations of children of primary school related to the respect of the environment, how are indicated by semiotic way and whether differ the Elementary First-age children’s (1st class) from children’s who complete their studies in basic education (6th class). For this purpose, is attempting a semiotic approach of children's sketches through the model of the Grammar of Visual Design proposed by Gunther Kress and Theo van Leeuwen. According to the results of this research, it appears that the students of the sample do not show particular divergencies between them displaying environment in biophysics dimension. They treat with surface environmental issues such as recycling, indicating that there is no deepening in values associated with the environment and ignore a universal approach of issue.