Αναπαραστάσεις Προσφύγων στην Ελλάδα της Κρίσης. Μία Κριτική Ανάλυση Λόγου σε Άρθρα Ελληνικών Εφημερίδων

Abstract

Η προσφυγική κρίση αποτέλεσε γεγονός και για την ελληνική κοινωνία, με μεγάλο πλήθος προσφύγων να καταφθάνουν στην Ελλάδα από το 2015 και έπειτα. Τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης ασχολήθηκαν με ποικίλα θέματα που σχετίζονταν με τους πρόσφυγες, ενώ εκτεταμένα καλύφθηκαν και οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν μετά την πρόταση ένταξης των προσφύγων στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας. Η παρούσα έρευνα εξετάζει τις αναπαραστάσεις των προσφύγων και των Ελλήνων, όπως αυτές οικοδομούνται από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης σε δύο διαφορετικές ομάδες άρθρων, μία που αφορά στις κοινωνικές αντιδράσεις που προκλήθηκαν σχετικά με τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό για τους πρόσφυγες, αλλά και στις εκπαιδευτικές δράσεις που σχεδιάστηκαν για τους πρόσφυγες, όπως δημοσιοποιήθηκαν στον ηλεκτρονικό τύπο έξι ελληνικών εφημερίδων εθνικής κυκλοφορίας. Η Κριτική Ανάλυση Λόγου χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων από τα δεκαοκτώ δημοσιογραφικά κείμενα. Όπως προκύπτει από την έρευνα οι αναπαραστάσεις των προσφύγων και των Ελλήνων διαφοροποιούνται στις δύο ομάδες άρθρων, ενώ και τα είδη λόγου από όπου αντλούνται στοιχεία στα κείμενα είναι ενδεικτικά των αναπαραστάσεων που εν τέλει οικοδομούνται. Στα κείμενα οι πρόσφυγες αναπαρίστανται, κυρίως, αρνητικά ως ‘επικίνδυνοι’ για τους Έλληνες σε διάφορα επίπεδα, σε συμφωνία με αποτελέσματα άλλων ερευνών, αλλά και ως θύματα των καταστάσεων, τα οποία βρίσκονται σε δεινή θέση και εξαρτώνται από άλλους. Οι Έλληνες, αντιθέτως, αναπαρίστανται σε ένα πιο θετικό πλαίσιο, είτε ως διεκδικητικοί και δραστήριοι, είτε ως δημοκρατικοί πολίτες με διάθεση προσφοράς και αλληλεγγύης προς τους συνανθρώπους τους, ενώ, ακόμη και στις περιπτώσεις που ενεργούν ρατσιστικά προς τους πρόσφυγες, οι συγκεκριμένες ενέργειες προβάλλονται ως απόλυτα δικαιολογημένες, επειδή επιδιώκουν να προστατεύσουν τα παιδιά τους ή το ελληνικό έθνος.______________________________The refugee crisis is a current fact for the Greek community as well, as numerous refugees have been arriving in Greece since 2015. Greek media have variously covered the refugees’ issue, but they, also, extensively covered the effects related to the refugees’ inclusion project in the Greek educational system. The present research examines the representations of refugees and Greek people, which were constructed in the Greek media from two different categories of articles, one related to the social ramifications of the inclusion project for refugees, and the other which covered some educational actions for refugees. The articles were drawn from the websites of the six national Greek newspapers. Critical Discourse Analysis was used for the analysis of the qualitative data of the eighteen articles collected. As concluded from the study, the representations of refugees and Greeks are differentiated in the two different categories of articles and the kind of discourses which are present in the articles shape those representations. In the texts, refugees are, mostly, depicted ‘negatively’ as ‘dangerous’ for the Greek people in different ways, and those conclusions are in line with other studies, but they were, also, depicted as victims of the situations, who are in a very difficult position and in need of others. Conversely, Greek people are constructed in a more positive way, as assertive, active or democratic citizens who are willing to offer and stand next to their fellow beings. Even in the cases where Greek people behave in racist ways towards refugees, their acts are depicted as profoundly justified, because they aim at protecting either their children, or the Greek nation.