Κόκκινη κλωστή δεμένη, σε καρότσι τυλιγμένη δωσ' της φόρα να γυρίσει, το καρότσι να κυλήσει: διερεύνηση της εικόνας των ατόμων με αναπηρία στην παιδική λογοτεχνία

Abstract

Η παιδική λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση της ευαισθητοποίησης, στην κατανόηση και στην αποδοχή της αναπηρίας. Εξαιτίας αυτής της επίδρασης της λογοτεχνίας στη διαμόρφωση στάσεων και αντιλήψεων σχετικά με την αναπηρία, κρίθηκε σημαντικό να εξεταστεί ο τρόπος, με τον οποίο οι συγγραφείς 80 παιδικών βιβλίων παρουσιάζουν και αναπαριστούν την αναπηρία στα έργα τους. Η μέθοδος ανάλυσης κειμένων που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ποιοτική ανάλυση περιεχομένου, διότι μέσα από αυτή είναι εφικτή μία αντικειμενική, συστηματική και ποιοτική περιγραφή του περιεχομένου. Στη συνέχεια ακολούθησε ποσοτικοποίηση των δεδομένων και χρησιμοποιήθηκε μέθοδος περιγραφικής στατιστικής για την επεξεργασία των δεδομένων. Από την ανάλυση των δεδομένων, προέκυψε ότι τα περισσότερα βιβλία πραγματεύονται το θέμα της σωματικής διαφοράς και της κινητικής αναπηρίας. Αναφορικά με τον τίτλο των βιβλίων, διαπιστώθηκε πως στο μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων, δε γίνεται αντιληπτό από τον τίτλο τους ότι το θέμα που πραγματεύονται αφορά στην αναπηρία. Ακόμη όσον αφορά στη γλώσσα απεικόνισης της αναπηρίας στα βιβλία που εξετάστηκαν, διαπιστώθηκε πως στα περισσότερα είτε υπάρχουν ελάχιστες στερεοτυπικές φράσεις, είτε η γλώσσα απεικόνισης είναι απαλλαγμένη από στερεότυπα. Εξετάζοντας το φύλο του ήρωα με αναπηρία, βρέθηκε πως το μεγαλύτερο ποσοστό των ηρώων είναι αγόρια. Ακόμη στην πλειοψηφία τους οι ήρωες με αναπηρία εμφανίζονται να κατέχουν κεντρική θέση στην εξέλιξη της ιστορίας και ο χαρακτήρας τους αποτελεί πρότυπο συμπεριφοράς. Στα περισσότερα βιβλία που μελετήθηκαν, το τέλος της ιστορίας είναι αισιόδοξο. Τέλος βρέθηκε πως η κοινωνική στάση απέναντι στην αναπηρία και στον ήρωα, αναφορικά με την αποδοχή ή μη της εικόνας της αναπηρίας, στα περισσότερα βιβλία ήταν θετική. Children's literature can help in the sensitization, understanding and acceptance of disability. Because of the effect that literature has on the formation of attitudes and conceptions, regarding disability, it has been decided that 80 authors of children's books should be examined on the way that they present and portray disability in their writing. The method of analysis of texts, which was used, was the qualitative content analysis. This was followed by the quantitative analysis of facts. Also the method of descriptive statistics was used for the processing of facts. From the analysis of the facts it was concluded that most books deal with the subject of physical differences and mobility disabilities. In reference to the titles of the books, it was established that in most cases it is not obvious from their title that the subject they are dealing with has to do with disability. As for the language which is used in the books, it was discovered that in most of them there were either very few stereotype phrases or the language of depiction of disability was altogether dispensed with. Examining the gender of the character, it was discovered that the highest percentage of characters were boys. Moreover, the majority of characters with disabilities appear to be the protagonists of the story who are good roles males. Most of the books had a happy end and an optimistic outlook. In the end, the attitude of society, regarding the acceptance or rejection of the disability, was in most cases, positive.