Η εμφάνιση του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης στους εργαζομένους σε Υπηρεσίες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης: μια εμπειρική μελέτη

Abstract

Στη παρούσα μελέτη αναζητήθηκαν οι σημαντικότεροι παράγοντες άγχους και εξάντλησης που προέκυψαν μέσω ημι-δομημένων συνεντεύξεων. Αρχικά, για την υλοποίηση της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ένα ερωτηματολόγιο απογραφής της εξουθένωσης και ένα ερωτηματολόγιο καταγραφής των δημογραφικών χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων. Στη συγκεκριμένη μελέτη συμμετείχαν 55 εργαζόμενοι διαφόρων ειδικοτήτων, μόνιμοι και αναπληρωτές που είναι τοποθετημένοι σε υπηρεσίες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης της Περιφερειακής Δ/νσης Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας. Σε δεύτερη φάση, από το σκορ των βαθμολογιών του ερωτηματολογίου απογραφής της εξουθένωσης επελέγησαν οι έξι περισσότερο και οι έξι λιγότερο εξουθενωμένοι εργαζόμενοι. Στη συνέχεια, υλοποιήθηκαν, απομαγνητοφωνήθηκαν και αναλύθηκαν οι δώδεκα ημι-δομημένες συνεντεύξεις των δύο αυτών ομάδων εργαζομένων. Τα αποτελέσματα της ποσοτικής έρευνας έδειξαν, ότι ένα μικρό ποσοστό συμμετεχόντων που εργάζονται σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής βιώνουν συναισθηματική εξάντληση, ενώ τα επίπεδα του κινήτρου επίτευξης και της αποπροσωποποιήσεις βρέθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. Γενικά, δεν εντοπίστηκε σημαντική διαφοροποίηση του βαθμού εξουθένωσης σε σχέση με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος. Ωστόσο, οι γυναίκες εμφάνισαν χαμηλότερο κίνητρο επίτευξης σε σχέση με τους άνδρες. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα της ποιοτικής ανάλυσης μεταξύ των δύο ομάδων εργαζομένων έδειξαν σημαντικές διαφοροποιήσεις στις καταγραφές των εξουθενωμένων όσον αφορά το συναίσθημα και στην ομάδα των μη εξουθενωμένων στους παράγοντες για αποτελεσματική εργασία. Επίσης, διαφοροποιήσεις στις δύο ομάδες εντοπίστηκαν στο λόγο ενασχόλησης με την ειδική αγωγή, στο αίσθημα επάρκειας και κατάρτισης στην εργασία με άτομα με αναπηρία, στην ικανοποίηση από την παροχή παιδαγωγικού και εποπτικού υλικού, στους εργασιακούς παράγοντες επιβάρυνσης, στις σκέψεις εγκατάλειψης του επαγγέλματος και στην επίδραση της ετερογένειας των μαθησιακών δυσκολιών. Τέλος, κοινοί κωδικοί εντοπίστηκαν και για τις ομάδες σε επίπεδο εργασιακής ικανοποίησης, δυσκολιών συνεργασίας και υποστήριξης της επαγγελματικής ανάπτυξης. In this current study the most important factors of stress and depletion that have been resulted through semi-structured interviews. Initially, for the implementation of the research a questionnaire inventory of burnout and a questionnaire recording demographic characteristics of the participants were used. In this study 55 employees of various categories, permanent and deputy serving in special education and training services of Regional Education Directorate of Western Greece have participated. During the second phase, from the score of the inventory scores of the burnout the six more and the six less exhausted workers were selected. Afterwards, the twelve semi-structured interviews of these two groups of workers were materialized, transcribed and analyzed. The results of the quantitative research showed that a small percentage of the participants that works in School Units of Special Education are experiencing affective exhaustion, while the levels of achievement motivation and depersonalization were low. Generally, any significant differentiation grade burnout in relation to the demographic characteristics of the sample has not been detected. However, women had lower achievement motivation in relation to men. Additionally, the results of the qualitative analysis between the two worker groups showed significant differences in records of the devitalized concerning the emotion and the group of non-devitalized the factors for effective work. Also, differences were identified in the two groups for the reason of dealing with special education, the feeling of adequacy and training to work with disabled people, the satisfaction of providing educational and visual material, the occupational impact factors in thoughts of leaving the profession and to the influence of heterogeneity. Finally, common codes have been identified for the teams in job satisfaction level, the difficulty of cooperation and the career development support.