Οι γλωσσικές δεξιότητες των νηπίων υπό το πρίσμα του αναδυόμενου γραμματισμού: η συμβολή των κειμένων

Abstract

Η εργασία αυτή παρουσιάζει τις γλωσσικές δεξιότητες των νηπίων υπό το πρίσμα του αναδυόμενου γραμματισμού. Αφετηρία του ερευνητικού μας ενδιαφέροντος αποτέλεσε η διαπίστωση - βάσει της βιβλιογραφικής ανασκόπησης - ότι η κατάκτηση των γλωσσικών δεξιοτήτων στην προσχολική ηλικία σχετίζεται δυναμικά με την αναγνωστική επιτυχία και επομένως τη μετέπειτα σχολική επιτυχία. Η ουσιώδης αυτή διαπίστωση μας οδήγησε - εκτός από τη μελέτη των γλωσσικών δεξιοτήτων των νηπίων - στη διερεύνηση δύο σημαντικών πλαισίων που συντελούν στην καλλιέργεια τους: της οικογένειας και του νηπιαγωγείου. Συγκεκριμένα, στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε το σχολικό έτος 2007-08 επιχειρήθηκε α) η ανίχνευση των γλωσσικών δεξιοτήτων των νηπίων με ένα κριτήριο γλωσσικών δοκιμασιών και β) η καταγραφή του οικογενειακού γραμματισμού με ένα ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από τους γονείς. Στη συνέχεια, έγινε προσπάθεια να συσχετισθούν τα δεδομένα των γλωσσικών δεξιοτήτων με συνιστώσες του οικογενειακού γραμματισμού, για να διαπιστωθεί η επίδραση του ως σημαντικού ή όχι παράγοντα στην ανάπτυξη αυτών. Η ανάλυση των δεδομένων έφερε στο προσκήνιο το έλλειμα δεξιοτήτων αναδυόμενου γραμματισμού. Επίσης, η συσχέτιση των γλωσσικών δεξιοτήτων των νηπίων με τις πρακτικές του οικογενειακού γραμματισμού δεν ανέδειξε δυνατές σχέσεις. Αντιθέτως, η παρεμβατική εφαρμογή γλωσσικού προγράμματος επιβεβαίωσε τη σπουδαιότητα του νηπιαγωγείου ως κυρίαρχου παράγοντα ανάπτυξης του αναδυόμενου γραμματισμού. Τα ευρήματα της έρευνας μπορούν να χρησιμεύσουν στον σχεδιασμό ειδικότερων ερευνητικών προσεγγίσεων του αναδυόμενου γραμματισμού, στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των νηπιαγωγών ως προς την καλλιέργεια του αναδυόμενου γραμματισμού και στην υπογράμμιση του ρόλου των διδακτικών παρεμβάσεων στην ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων των νηπίων.