Η αξιοποίηση της γλωσσικής ποικιλίας από τη λογοτεχνία: η περίπτωση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως στόχο να μελετήσει τη γλωσσική ποικιλία σε λογοτεχνικά έργα. Για τον σκοπό αυτό επικεντρώσαμε τη μελέτη μας στο έργο Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το οποίο θεωρείται ένα από τα αριστουργήματά του. Διερευνήθηκαν οι αφηγηματικές τεχνικές, κυρίως ο διάλογος, η αφήγηγη και η περιγραφή, και εξετάστηκαν με βάση σύγχρονες αφηγηματικές θεωρίες, κυρίως αυτή του Genette. Από την εξέταση αυτή αποκαλύφθηκε ότι ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τρεις διαφορετικές γλωσσικές ποικιλίες. Συγκεκριμένα: α) στους διαλόγους αξιοποιείται η ομιλούμενη λαϊκή γλώσσα, η οποία εμπλουτίζεται με σκιαθίτικους ιδιωματισμούς, β) στις αφηγήσεις χρησιμοποείται η καθαρεύουσα με προσμείξεις όμως της δημοτικής και γ) στις περιγραφές και τις λυρικές παρεκβάσεις ο συγγραφέας γράφει σε μια φροντισμένη και ρέουσα καθαρεύουσα. Η διαφορετική γλωσσική ποικιλία αντικατοπτρίζει και την κοινωνική θέση των χαρακτήρων. Η λειτουργία που κάθε γλωσσική ποικιλία επιτελεί καθιστά το έργο παραστατικό και το ύφος φυσικό αν και ιδιαίτερο. Ίσως αυτό καθιστά και τον συγγραφέα μοναδικό. This thesis aims at examining the variation of language in the Murderess, a work of modern Greek literature written by Alexandros Papadiamantis. The language variation is examined in the forms of the narrative techniques employed by the writer, especially the dialogue, the narration and the description. This in turn is examined in the light of a contemporary narrative theory, namely that of Genette. On the basis of this analysis, it became clear that the writer uses three levels of language variation. In other words, he uses [1] a folk language enriched with idioms of Skiathos in the dialogues between his characters, [2] an admixture of katharevousa with elements of colloquial language (the so-called Dimotiki) in the narrative parts, and [3] a high form of language which is further well-worked out in descriptions and other lyrical digressions. The different levels of language variation that the writer uses to some extent reflect the social status of his characters. Thus he makes his work vivid and representative of the place and time the story unfolds.