Μνημεία στο δημόσιο χώρο και ο κοινωνικός τους ρόλος. Παραδείγματα δημόσιων καλλιτεχνικών δράσεων και παρεμβάσεων σε μνημεία που συνδέονται με τη δουλεία, την αποικιοκρατία, τη βία και τον ρατσισμό

Abstract

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθούν πτυχές του ρόλου των δημόσιων μνημείων στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Πώς λειτουργούν στον δημόσιο χώρο τα συμβατικά μνημεία του παρελθόντος, που εξυπηρετούσαν το εκάστοτε εθνικό αφήγημα, και πολύ περισσότερο τα αμφιλεγόμενα και διχαστικά μνημεία σε μια εποχή που ποικίλες, παραδοσιακά περιθωριοποιημένες, κοινωνικές ομάδες διεκδικούν ορατότητα και θέση στη δημόσια σφαίρα; Αρχικά, παρουσιάζουμε τις έννοιες του δημόσιου μνημείου και του δημόσιου χώρου και εξετάζουμε το μνημείο και τον χώρο που καταλαμβάνει ως πεδία κοινωνικής δράσης. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας, αναφερόμαστε στο πρόσφατο κύμα αποκαθηλώσεων, διαμαρτυριών, ακτιβιστικών δράσεων και καλλιτεχνικών παρεμβάσεων που δέχθηκαν, παγκοσμίως, μνημεία που συνδέονται με τη δουλεία, την αποικιοκρατία, τη βία και τον ρατσισμό και παρουσιάζουμε το κίνημα Black Lives Matter. Στη συνέχεια, εστιάζουμε σε δύο μελέτες περίπτωσης. Συγκεκριμένα, εξετάζουμε τις αντιδράσεις του κοινού καθώς και καλλιτεχνικές δράσεις και παρεμβάσεις στο μνημείο του Edward Colston στο Μπρίστολ της Μ. Βρετανίας, ενός μνημείου που τιμούσε τον «φιλάνθρωπο άνδρα» αλλά συσκότιζε τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Colston στο διατλαντικό δουλεμπόριο. Τέλος, αναλύονται δύο καλλιτεχνικές δράσεις και παρεμβάσεις του καλλιτέχνη Krzysztof Wodiczko σε υφιστάμενα μνημεία που είναι συνδεδεμένα με τη βία και τον πόλεμο, προκειμένου να διερευνηθεί η πρακτική της καλλιτεχνικής παρέμβασης σε μνημεία ως μέσου για την ενδυνάμωση κοινωνικών ομάδων των οποίων οι ιστορίες δεν αποτελούν μέρος του επίσημου μνημονικού και μνημειακού αφηγήματος.___________________________________________________ ______________________ The aim of this study is to explore the role of public monuments in contemporary multicultural societies. How do the conventional monuments of the past, which served the national narrative of a given period, and especially controversial and contested monuments function in the public space at a time when diverse, traditionally marginalized, social groups are demanding visibility and a place in the public sphere? First, the study introduces the concepts of public monument and public space and examines the monument and the space it occupies as fields of social action. In the second part, we discuss the recent wave of toppled monuments, protests, acts of activism and artistic interventions that have been carried out worldwide on monuments associated with slavery, colonialism, violence and racism and introduce the Black Lives Matter movement. We then focus on two case studies. Specifically, we examine public responses and artistic actions and interventions on the Edward Colston memorial in Bristol, UK, a monument that honoured the "philanthropist" but obscured Colston's prominent role in the transatlantic slave trade. Finally, two artistic actions and interventions by artist Krzysztof Wodiczko on existing monuments associated with violence and war are analysed in order to explore the practice of artistic intervention on monuments as a means of empowering social groups whose stories are not part of the official monumental and memorial narrative.