Ιστορία και γλώσσα: έρευνα για το πώς οι μαθητές της Ε΄ δημοτικού κατανοούν τοναφηγηματικό λόγο του σχολικού εγχειριδίου ιστορίας

Abstract

Υπάρχει ένας πλούτος σύγχρονων και παλαιότερων ερευνών πάνω στην διαδικασία εκμάθησης της σχολικής Ιστορίας, που πηγάζει από το ενδιαφέρον των μελετητών για την φύση της Ιστορίας και την πολυπλοκότητα της διδακτικής της προσέγγισης. Η διδασκαλία της έχει ως βασικό της σκοπό την καλλιέργεια της ιστορικής σκέψης και κατ' επέκταση του κριτικού γραμματισμού. Η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης προϋποθέτει όχι μόνο την κατάκτηση γνώσεων, αλλά και την κατανόηση πολλών και διαφορετικών ιστορικών όρων και εννοιών από τους μαθητές και τις μαθήτριες, έτσι ώστε να αποκτήσουν τη δυνατότητα χειρισμού των γνώσεων τους με τρόπο ορθολογικό. Η παρούσα εργασία εκτείνεται σε δύο γνωστικά αντικείμενα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στο αντικείμενο της Γλώσσας και της Ιστορίας, καθώς η Ιστορία αποτελεί ένα «εξειδικευμένο» γλωσσικό μάθημα. Επιχειρεί να μελετήσει τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές/τριες στη Στ’ τάξη του Δημοτικού κατανοούν την έννοια της αιτιότητας στον ιστορικό-αφηγηματικό λόγο, έτσι όπως αυτός αρθρώνεται στο σχολικό εγχειρίδιο της Ιστορίας της Ε΄ τάξης και συγκεκριμένα σε τρία επιλεγμένα κεφάλαια. Για να δοθεί απάντηση στα τρία ερευνητικά ερωτήματα που αποτέλεσαν τη βάση της παρούσας εργασίας, πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις σε δέκα μαθητές/τριες της ΣΤ΄τάξης Δημοτικού, οι οποίοι/ες είχαν προσπελάσει την ύλη της Ιστορίας της Ε΄ τάξης. Επιπροσθέτως, περιγράφονται αναλυτικά τα αποτελέσματα των ερωτήσεων που τέθηκαν κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων αυτών και κατέδειξαν τα κενά στην κατανόηση της έννοιας της αιτιότητας σε σχέση με τον τρόπο γραφής και δόμησης των κειμένων, ως προς τα γλωσσικά στοιχεία. Τέλος, επιχειρείται να απαντηθεί κατά πόσο ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας ευνοεί ή δυσχεραίνει την κατάκτηση ιστορικών εννοιών, έτσι όπως αυτές στοχοθετούνται από το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών._____________________________________________________________________________________________________________________There is a richness of contemporary and older research study on the process of thelearning of school History, which derives from the interest of the scholars in the natureof History and the complexity of its didactic approach. Its teaching has as is basic goalthe cultivation of historical thinking and by extension of critical literacy. Thedevelopment of historical thinking, presupposes not only the acquisition of knowledgebut also the understanding of many and different historical terms and notions by thestudents, so that they acquire the ability of handling their knowledge, in a rationalmanner. The present paper is extended in two cognitive subjects of the educational process, thesubject of Language and that of History, since History comprises a “specialized”language course. It endeavours to study the way in which male/female students of thelast class of primary school comprehend the notion of causality in the historical-narrative speech, as this speech is articulated in the school book of E΄ class and, inparticular, in three selected chapters. For an answer to be given to the three research study questions which constitute thebasis of the present paper, ten students of ST’ class of primary school, wereinterviewed, who had accessed the History syllabus of E΄ class. Additionally, theresults of the questions which were posed during these interviews, are describedanalytically and which manifest the deficiency in the comprehension of the notion ofcasuality in relation to the writing and structure of the texts, concerning the linguisticelements. Finally, an attempt is made to answer whether the traditional manner ofteaching favours or hinders the acquisition of historical notions, the way they are set asgoals by the syllabus.