Γραμματικό γένος και γλωσσικός σεξισμός στα βιβλία της Γλώσσας του Γυμνασίου

Abstract

Αντικείμενο μελέτης της παρούσας εργασίας είναι η γραμματική κατηγορία του γένους στη γλώσσα και ο γλωσσικός σεξισμός στα σχολικά βιβλία της Νεοελληνικής Γλώσσας του Γυμνασίου. Τα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Γλώσσας του Γυμνασίου εξετάστηκαν ως προς το φαινόμενο του γλωσσικού σεξισμού μέσω της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου. Πιο συγκεκριμένα, διενεργήθηκε ποσοτική έρευνα, μέσω της οποίας καταγράφτηκαν οι περιπτώσεις γενικευτικής χρήσης του αρσενικού γραμματικού γένους, οι περιπτώσεις χρήσης μόνο του θηλυκού γένους, οι περιπτώσεις χρήσης του θηλυκού και αρσενικού γένους μαζί και, τέλος, οι περιπτώσεις χρήσης των λέξεων άνθρωπος και πρόσωπο. Έπειτα, μέσω της ποιοτικής έρευνας, αναλύθηκαν αρκετές από τις παραπάνω περιπτώσεις που είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ώστε να διαφανεί αν τα βιβλία χαρακτηρίζονται από γλωσσικό σεξισμό ή αν γίνονται προσπάθειες υπέρβασής του. Τα ευρήματα της μελέτης αποδεικνύουν ότι γλωσσικός σεξισμός υφίσταται στα σχολικά βιβλία, αφού το αρσενικό γένος κυριαρχεί, ενώ το θηλυκό αποσιωπάται. Μάλιστα, οι περιπτώσεις χρήσης του θηλυκού γένους ή των λέξεων άνθρωπος/πρόσωπο δεν επαρκούν ή δεν είναι κατάλληλες, ώστε να αρθούν τα έμφυλα στερεότυπα. Κρίνεται, λοιπόν, απαραίτητο η εκπαίδευση να προσανατολίζεται προς την κατεύθυνση της υπέρβασης του γλωσσικού σεξισμού, η οποία μπορεί να επιτευχθεί με την ευαισθητοποίηση της γλωσσικής κοινότητας, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και τη συμμετοχή φεμινιστριών γλωσσολόγων στη συγγραφή των σχολικών βιβλίων.________________________________________________________________________________________________________________________The object of this paper is the grammatical category of gender in the language and the linguistic sexism in the textbooks of the Modern Greek Language of the High School in Greece. The textbooks of the Modern Greek Language of the High School were examined in terms of the phenomenon of linguistic sexism through Critical Discourse Analysis. More specifically, a quantitative survey was carried out, through which the cases of general use of the masculine gender, the cases of the use of only the feminine gender, the cases of the use of the feminine and masculine genders together and finally, the cases of the use of the words human and person were recorded. Then, through qualitative research, several of the above cases, that had particular interest, were analyzed, so that it becomes clear whether the books are characterized by linguistic sexism or whether efforts are being made to overcome it. The findings of the study prove that linguistic sexism exists in textbooks, since the masculine gender dominates, while the feminine is silenced. In fact, the cases of using the feminine gender or the words human/person are not sufficient or appropriate to remove gender stereotypes. It is therefore considered necessary that education should be oriented towards overcoming linguistic sexism, which can be achieved by raising awareness of the language community, training teachers and the participation of feminist linguists in the writing of textbooks.