Έμφυλες ταυτότητες και η συμμετοχή των γυναικών της Καστοριάς στην Αντίσταση και στον Εμφύλιο

Abstract

Η δύσκολη ιστορική περίοδος της Αντίστασης και του Εμφυλίου στην Καστοριά της Δυτικής Μακεδονίας είναι το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο εκτυλίσσονται τραγικά γεγονότα. Παρακολουθούμε το κορίτσι, τη γυναίκα, τη μάνα, τη γερόντισσα, είτε να συμμετέχουν στα γεγονότα, είτε να αρνούνται να πάρουν μέρος εξαιτίας των προσωπικών τους πεποιθήσεων (ιδεολογικές, οικογενειακές, πολιτικές, κ.λ.π.). Διακρίνουμε τους κοινωνικούς ρόλους που αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας, την πολιτισμική ταυτότητα της καθεμιάς και πώς αυτή προσδιορίζει τη στάση τους απέναντι στα πράγματα. Συναισθανόμαστε τις συνέπειες των αποφάσεών τους, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, και αποτυπώνουμε την εικόνα που άφησαν κατά το παρελθόν και έως σήμερα στην τοπική κοινωνία. Γινόμαστε μάρτυρες της αυτοθυσίας τους, της προσπάθειάς τους να προστατεύσουν τις ζωές άλλων, κι όλα αυτά μέσα σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον. Σε αυτό το περιβάλλον οι έμφυλες ταυτότητες περνούν κρίση, μπερδεύονται και επαναξιολογούνται. Η προφορική ιστορία μας χαρίζει πολύτιμες καταγραφές μέσω των ημιδομημένων συνεντεύξεων, συνεπικουρούμενες από γραπτές μαρτυρίες των ίδιων σε κάποιες περιπτώσεις. Οι μαρτυρίες προέρχονται από άνδρες και γυναίκες που έχουν άμεσες εμπειρίες και ενίοτε βοηθάει η διαγενεακή μνήμη. Το μοντέλο ανάλυσης των Strauss & Corbin και των Miles & Huberman προσδιόρισε τον τρόπο επεξεργασίας του πρωτότυπου υλικού που συλλέχθηκε. Η εγκυρότητα των αναμνήσεων δεν ελέγχεται καθώς πρόκειται για πρωτότυπες καταθέσεις που αξιοποιούνται μέσα από κοινωνιολογικό κυρίως πρίσμα για να φωτίσουν πτυχές του παρελθόντος στην περιοχή της Καστοριάς. Όλα τα παραπάνω οδήγησαν σε διαπιστώσεις που σκιαγραφούν τοπικά τα ιστορικά δρώμενα του παρελθόντος μέσα από τις σχέσεις γυναικών και ανδρών. Θα ήταν παρακινδυνευμένο να αναχθούν σε καθολικά ιστορικά συμπεράσματα. Η παρούσα εργασία λειτουργεί ως πρόδρομος σε μια σειρά θεμάτων κοινωνιολογικού και ιστορικού χαρακτήρα για περαιτέρω έρευνα, κάτι που αναφέρεται στο κεφάλαιο “Συζήτηση”. Έπειτα από το κεφάλαιο “Συζήτηση” ακολουθεί η Βιβλιογραφία και ένα παράρτημα. Περιέχει πληροφορίες σχετικές με τις γυναικείες αντιστασιακές οργανώσεις, εμπροσθόφυλλα και οπισθόφυλλα περιοδικών της Μεταξικής εποχής. Επιπρόσθετα 1 περιέχεται ένας πίνακας με τα στοιχεία των πληροφορητών, όπου ο καθένας έχει ένα κωδικό όνομα(π.χ. πρ.8-προφίλ.8 ) και κατηγοριοποιημένα (σύμφωνα με τους θεματικούς άξονες ) αποσπάσματα των συνεντεύξεων προς διευκόλυνση των αναγνωστών. _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________The difficult historical period of Resistance and the Civil War in Kastoria, western Macedonia, is the historical framework in which tragic events unfold. We watch the girl, the woman, the mother, the old woman either engaging in the events, or refusing to take part. We discern the social roles undertaken, the cultural identity of each one and how this defines their attitude towards current affairs. We empathise with the consequences of their decisions, both in the short and the long run, and capture the image left behind by them in the past leading up to the present. We witness their self-sacrifice, their effort to protect others’ lives in a world where men prevailed. In this world, gender identities are in a crisis, get confused and are reevaluated. Oral history rewards us with precious chronicles through the semistructured interviews, aided by written accounts of the interviewees in some cases. These testimonies are from men and women who had first-hand experience, with the aid of intergenerational memory occasionally. The analysis model of Strauss and Corbin and Miles and Huberman defined the way in which the original material gathered was processed. The validity of the recollections is not questioned as they are authentic statements and they are utilized mainly through a sociological spectre to shed light on past aspects in the area of Kastoria. All the above have led to ascertainments which outline the historical events of the past through the relationships between men and 2 women. It would be too risky to deem them as general historical conclusions. This dissertation operates as a forerunner for further investigation in a series of subjects of sociological and historic character, as it is mentioned in the chapter entitled “Discussion”. Following the chapter “Discussion” are Bibliography and an Appendix where information will be included relevant to women’s resistance groups, as well as short biographies of greek women partisans. Images of frontpages and backcovers of magazines of Metaxa’s era are also included. In addition there is a table containing the names and relevant information of the interviewees, each of whom has a code name(for example profile.8), as well as extracts of the interviews categorized according to the topic categories in order to facilitate readers. Finally, the transcriptions of two interviews are cited. Right after the chapter Discussion, there is the Bibliography and an Annex which contains a table with the interviewers’ personal elements, where each one has a code name ( for example pr.8), and pieces of the interviews are exposed under a headline that indicates the chapter that has been analyzed.