Οι απεικονίσεις των ατόμων με αναπηρία στο σύγχρονο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο

Abstract

Η αξιοποίηση λογοτεχνικών κειμένων με χαρακτήρες με αναπηρία, μπορεί να συμβάλλει στην μείωση των προκαταλήψεων και της περιθωριοποίησης και επιπρόσθετα, στην ενίσχυση ανακριβών πεποιθήσεων και στερεοτύπων διαιωνίζοντας το στίγμα (Kotopoulos, & Alevriadou, & Vamvakidou, & Michailidis, 2012). Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιλέξαμε να ασχοληθούμε με το θέμα της απεικόνισης του ανάπηρου ήρωα στο σύγχρονο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο, κρίνοντας πως οι υπόλοιπες εργασίες δεν καλύπτουν επαρκώς την εκδοτική παραγωγή της συγκεκριμένης περιόδου. Εξετάστηκε ο ανάπηρος χαρακτήρας ως προς τον τρόπο αναπαράστασής του, ως προς τον ρόλο και την λειτουργία του μέσα στο εικονογραφημένο βιβλίο και να αναλυθούν βασικά προσδιοριστικά στοιχεία των ηρώων. Στα τρία πρώτα κεφάλαια της εργασίας μελετάται το θεωρητικό πλαίσιο του σύγχρονου εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου και δίνονται βασικά στοιχεία που αφορούν τον ρόλο και τις λειτουργίες των χαρακτήρων στην αφήγηση και την εξέλιξη της πλοκής. Επίσης παρουσιάζεται ο τρόπος απεικόνισης των χαρακτήρων με αναπηρία με βάση ελληνικές και διεθνείς έρευνες, καθώς και η χρήση του εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου στην διδακτική προσέγγιση της αναπηρίας στις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Επιπρόσθετα παρουσιάζεται η έννοια της αναπηρίας και γίνεται μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση των κατηγοριών της. Ακολουθεί το ερευνητικό μέρος της εργασίας, στο οποίο αναλύθηκαν 23 βιβλία με το μοντέλο της ποιοτικής ανάλυσης περιεχομένου, σε συνδυασμό με στοιχεία από την θεωρία των χαρακτήρων καθώς και ορισμένα στοιχεία της ποσοτικής μεθόδου δεδομένων SPSS. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνάς μας και εξάγονται τα συμπεράσματα. Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επόπτη μου, κ.Τριαντάφυλλο Κωτόπουλο, για την πολύτιμη καθοδήγησή του σε όλα τα στάδια της συγγραφής της εργασίας μου, τις πολύτιμες συμβουλές του και τις εύστοχες παρατηρήσεις του. The use of literacy with characters with disabilities can contribute to the reduction of prejudices and marginalization and in addition, to the reinforcement of inaccurate beliefs and stereotypes by perpetuating stigma (Kotopoulos, & Alevriadou, & Vamvakidou, & Michailidis, 2012). In this diploma thesis we deal with the issue of depicting the disabled hero in the children’s contemporary picture book. The reason is that the rest of the works, did not adequately cover the publishing production of that period. There were examined the representation, the role and the function of the character with disability and his basic determinants. In the first three chapters of the paper, the theoretical framework of the contemporary picture children's book is studied and basic elements are given regarding the role and functions of the characters in narrative and plot development. It also presents the way of depicting characters with disabilities based on Greek and international surveys, as well as the use of the illustrated children's book in the educational approach of disability at the first levels of education. Additionally, the concept of disability and its categories are presented. Afterwards it follows the research part of the paper, where twenty three books are analyzed on the qualitative content analysis model, in combination with the theory of characters and also, some elements of the quantitative data method SPSS. The final chapter presents the results of our research and draws conclusions. To conclude, I would like to thank my supervisor, Mr. T. Kotopoulos, for his valuable guidance at all stages of the writing of my work, his valuable advice and his accurate remarks.