Πρόληψη και αντιμετώπιση σχολικού εκφοβισμού: Μια πρόκληση για την Κοινωνική Εργασία στην ειδική αγωγή και σ' ένα σχολείο για όλους

Abstract

Η σχολική βία και ο εκφοβισμός στο σχολικό περιβάλλον αποτελεί ένα ανησυχητικό φαινόμενο με πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις, το οποίο συνδέεται άμεσα με την κοινωνική ανισότητα, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη ματαίωση και τη διαφορετικότητα. Ωστόσο, το δικαίωμα των μαθητών στην ασφάλεια και την προστασία, καθιστά αναγκαία και απαραίτητη την πρόληψη και αντιμετώπισή της. Η παρούσα μελέτη διερευνά το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού στην ειδική αγωγή και σ’ ένα σχολείο για όλους μέσα από τη ‘’ματιά’’ των σχολικών κοινωνικών λειτουργών, καθώς επίσης αναδεικνύει το ρόλο της κοινωνικής εργασίας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων. Αντλεί από την ποιοτική μεθοδολογία της έρευνας και χρησιμοποιεί την ημι-δομημένη σε βάθος συνέντευξη ως μέθοδο συλλογής και παραγωγής δεδομένων. Το δείγμα αποτέλεσαν έξι κοινωνικοί λειτουργοί, με κριτήριο την ύπαρξη επαγγελματικής εμπειρίας στο χώρο της εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη θεματική ποιοτική ανάλυση, συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού λαμβάνει χώρα κυρίως στα πλαίσια της γενικής εκπαίδευσης, όπου οι μαθητές με ΕΕΑ ή/ και αναπηρία δεν είναι αποδεκτοί από τους υπόλοιπους συμμαθητές τους, ενώ αποτελούν ‘’εύκολο στόχο’’ προς θυματοποίηση. Όπως αναδεικνύεται από την έρευνα το σύνολο το συμμετεχόντων προβαίνει συνήθως σε παρεμβατικές, παρά σε προληπτικές πρακτικές χρησιμοποιώντας κυρίως ατομικές παρεμβάσεις ή/ και παρεμβάσεις σε ομάδες με μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς. Η αναγκαιότητα συνεργασίας κοινωνικού λειτουργού και ψυχολόγου με τα γενικά σχολεία τονίστηκε από όλους τους μετέχοντες στην έρευνα. School violence and bullying in the school environment constitute a worrying phenomenon with multiple negative repercussions, which is directly linked to social inequality, social exclusion, frustration and diversity. However, student’s right to safety and protection makes it essential to prevent and deal with them. This study investigates the phenomenon of school bullying in special education as well as in a school for everyone through the "look" of school social workers, and it also shows the social work role from the perspective of these phenomena. It draws from qualitative methodology of research and uses the semi-structured in-depth interview as a method of collecting and producing data. The sample consisted of six social workers, based on the existence of professional experience in the field of education. The results of the thematic qualitative analysis conclude that phenomenon of school bullying mainly takes place in the context of general education, where students with SEN and / or disability are not accepted by the rest of their classmates, and they constitute an ‘’easy target’’ to victimization. As shown by the survey, the total number of participants usually proceed to interventative rather than preventative practices mainly using individual interventions and / or interventions in groups with pupils, parents and teachers. The necessity of collaboration between a social worker and a psychologist with general schools was highlighted by all participants in the survey.