Ο προσανατολισμός των ερωτήσεων κατά τη διδασκαλία μιας Διδακτικής Μαθησιακής Ακολουθίας για τον κύκλο του νερού στο νηπιαγωγείο

Abstract

Οι ερωτήσεις είναι άμεσα συνυφασμένες με την ανάπτυξη της σκέψης, τη διαμόρφωση αξιών και στάσεων και την ανθρώπινη πρόοδο, γενικότερα. Βοηθούν τα άτομα να στοχαστούν τις εμπειρίες τους και να μάθουν από αυτές προσελκύοντας ταυτόχρονα το ενδιαφέρον και την περιέργειά τους, δυο βασικούς παράγοντες της μαθησιακής διαδικασίας. Ακόμα, ενεργοποιούν ανώτερες γνωστικές λειτουργίες που είναι απαραίτητες για τον σχηματισμό εννοιών και γενικεύσεων, την ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής σκέψης και την επίλυση προβλημάτων. Στην παρούσα μελέτη εξετάστηκαν τρεις εφαρμογές μιας Διδακτικής Μαθησιακής Ακολουθίας (ΔΜΑ) για τον κύκλο του νερού που πραγματοποιήθηκαν από τρεις διαφορετικές εκπαιδευτικούς προσχολικής εκπαίδευσης και αναλύθηκε το είδος και ο προσανατολισμός των ερωτήσεων που έθεταν στους μαθητές. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκαν οι ερωτήσεις κάθε διδασκαλίας ξεχωριστά προκειμένου να κατανοηθεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο διατυπώνονταν, το περιεχόμενο των ερωτήσεων αυτών και τέλος οι απαντήσεις και αντιδράσεις των μαθητών και των εκπαιδευτικών στις ερωτήσεις αυτές. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι οι εκπαιδευτικοί διατυπώνουν σε μεγαλύτερο βαθμό ερωτήσεις κλειστού τύπου - κυρίως ερωτήσεις παρατήρησης και άμεσες ερωτήσεις - που επιδέχονται σύντομες ή μονολεκτικές απαντήσεις και ενεργοποιούν χαμηλές γνωστικές λειτουργίες και σε μικρότερο βαθμό ερωτήσεις ανοιχτού τύπου - κυρίως ερωτήσεις ενεργοποίησης της σκέψης και ερωτήσεις περαιτέρω εμβάθυνσης - που επιδέχονται ένα εύρος απαντήσεων, έκφραση ιδεών και απόψεων ενεργοποιώντας ανώτερες γνωστικές λειτουργίες στους μαθητές. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας συζητιούνται στο πλαίσιο της διερευνητικής μεθόδου διδασκαλίας και επισημαίνεται ότι τόσο οι ερωτήσεις κλειστού τύπου όσο και οι ερωτήσεις ανοιχτού τύπου επηρεάζουν τη συμμετοχή των μαθητών κατά τη διδακτική διαδικασία και κατ’ επέκταση τις ευκαιρίες που τους παρέχουν για διερευνητική μάθηση.Questions are directly related to the development of thought, formation of values and attitudes and human progress in general. They help people to think about their experiences and learn from them, while attracting their interest and curiosity, two key factors in the learning process. They also activate higher cognitive functions that are necessary for the shaping of concepts and generalizations, the development of creative and critical thinking and problem solving. This study examined three applications of a Teaching-Learning Sequence (TLS) for the Water Cycle conducted by three different pre-school teachers and analyzed the type and orientation of the questions posed to the students. More specifically, the questions of each application of TLS were studied separately in order to understand the context in which they were formulated, the content of these questions and finally the answers and responses of students and teachers to these questions. The analysis of the results has shown that teachers formulate more closed-ended questions - mainly observer questions and direct questions - that require brief or single answers and activate low cognitive functions and, to a lesser extent, open-ended questions - mainly thought-triggering questions and further questions deepening - capable of a range of answers, expressing ideas and opinions by activating students’ higher cognitive functions. The results of this research are discussed in the context of exploratory teaching method and it is pointed out that both closed-ended and open-ended questions influence the participation of pupils during the teaching process and hence the opportunities of exploratory learning.