Συγκριτική μελέτη των Δεικτών Ποιότητας εκπαιδευτικού έργου και του Ευρωπαϊκού Προτύπου Αριστείας EFQM και επιπτώσεις στο έργο και στο πρότυπο του διευθυντή (Πρόταση Διευρυμένου Πλαισίου Δεικτών Αυτο-αξιολόγησης{Π-Α-Ε})

Abstract

Περιληπτικά, τα κεφάλαια και οι ενότητες της παρούσα εργασίας διαρθρώνονται ως εξής: Στο πρώτο κεφάλαιο: Στην 1η Ενότητα ορίζεται η έννοια της ποιότητας στην εκπαίδευση και το πλαίσιο διαχείρισης και διασφάλισης της. Στις ενότητες 2 και 3 του ίδιου Κεφαλαίου διερευνώνται τόσο οι διαστάσεις’ και ‘υποστάσεις’ της ποιότητας συναρτήσει του πλαισίου υποδοχής της όσο και το πλαίσιο διαδικασιών ποιοτικής μάθησης στα πλαίσια της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ). Στην τελευταία ενότητα του κεφαλαίου (4η ενότητα) αναλύονται όροι όπως η ‘αποτελεσματικότητα’, η ‘αποδοτικότητα’, η ‘εκπαιδευτική αξιολόγηση’ και η ‘αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου’. Στο δεύτερο κεφάλαιο: Στην 1η ενότητα αναλύονται οι κατηγορίες: α) των Μοντέλων Εκτίμησης Ποιότητας με χαρακτηριστικό το SERVQUAL, β) των Μοντέλων αξιολόγησης Εκπαιδευτικού Έργου με αντιπροσωπευτικά τα Στοχοκεντρικά μοντέλα, τα θεωρητικά σχήματα Αποφάσεων –Διοίκησης, τα Κρισεοκεντρικά (ή προσανατολισμένα στην αυθεντία) μοντέλα, τα Πλουραλιστικά/Συμμετοχικά και το Μοντέλο των Τεσσάρων Επιπέδων, γ) τα Μοντέλα Αυτο –αξιολόγησης με αντιπροσωπευτικά το Μοντέλο Αυτο –αξιολόγησης της σχολικής μονάδας (ΑΕΕ) και το Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης (ΚΠΑ). Στην 2η ενότητα αναλύονται οι διεθνείς και ευρωπαϊκές τάσεις για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου (αναδρομικά) υπό ένα ολιστικό πρίσμα, αλλά και εξατομικευμένα για τις περιπτώσεις της Ελλάδας και της Κύπρου. Στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας διευκρινίζεται το επιστημολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται η αυτο-αξιολόγηση της σχολικής μονάδας (μικρο-επίπεδο) ώστε να πληροί τις προϋποθέσεις ενός οργανισμού ποιότητας. Η Θεωρία των Συστημάτων αξιοποιείται για την διερεύνηση των περιβαλλοντικών παραγόντων που δύναται να επηρεάσουν την σχολική μονάδα εντός και εκτός του συστήματος. Ακόμη, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην σχολική κουλτούρα και στις συνθήκες που διαμορφώνονται με την συμβολή της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ). Στο τέταρτο Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι Δείκτες Αξιολόγησης του Εκπαιδευτικού Έργου που αναδείχθηκαν στον ελλαδικό χώρο (αναδρομικά) και διευκρινίζονται έννοιες όπως οι ‘δείκτες’ και τα ‘κριτήρια’ «ποιότητας». Εκτενής αναφορά γίνεται στους Δείκτες Αξιολόγησης του Εκπαιδευτικού Έργου (ή αυτο-αξιολόγησης της σχολικής μονάδας) του ΥΠΑΙΘ και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής οι οποίοι δημοσιεύτηκαν το 2012. Στο πέμπτο κεφάλαιο, αναλύονται τα κριτήρια και οι δείκτες του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Επιχειρηματικής Αριστείας, EFQM Model. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά στην «καρδιά» των διαδικασιών του μοντέλου αυτού, στο RADAR, και περιγράφεται το σχολικό πλαίσιο υπό το πρίσμα των βασικών αρχών του συγκεκριμένου μοντέλου. Στο έκτο κεφάλαιο, αναλύονται οι νέες αρμοδιότητες και οι συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες που διαμορφώνουν το νέο πρότυπο ηγεσίας. Συγκρίνονται οι όροι ‘διοίκηση’ και ‘ηγεσία’, προσδιορίζονται τα χαρακτηριστικά της ‘ποιοτικής διοίκησης’ και προτείνονται πρότυπα ηγεσίας τα οποία συνάδουν με το πλαίσιο των αρχών της ΔΟΠ. Στο έβδομο κεφάλαιο, επιχειρείται συγκριτική μελέτη μεταξύ των δεικτών/κριτηρίων του Μοντέλου Επιχειρηματικής Αριστείας EFQM και των δεικτών/κριτηρίων του πλαισίου της Αυτο- αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου του ΥΠΑΙΘ /ΙΕΠ. Επίσης, γίνεται αντιστοίχιση μεταξύ των τομέων και των αντίστοιχων κριτηρίων των δύο αυτών πλαισίων (αυτο)αξιολόγησης με αφετηρία το μοτίβο των φάσεων υλοποίησης μίας διαδικασίας: Ανάλυση – Σχεδιασμός – Ανάπτυξη – Εφαρμογή – Αξιολόγηση) – {(Analysis, Design, Development, Implementation, Evaluation) – ADDIE)}. Τέλος, εξακριβώνονται οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ των δύο πλαισίων ως αποτέλεσμα της συγκριτικής μελέτης, αλλά και διαμέσου της αξιοποίησης ενός κοινού μεθοδολογικού εργαλείου, της Συστημικής Προσέγγισης της ΔΟΠ. Στο όγδοο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της παρούσας εργασίας. Στο ένατο κεφάλαιο, συμπεριλαμβάνονται οι Προτάσεις της εργασίας όπως: α) οι τρείς Ενδυναμωτές/ Δυνάμεις Επίτευξης που λειτουργούν ως ανατροφοδότες της εκπαιδευτικής διαδικασίας και β) το Διευρυμένο Πλαίσιο Αυτο –αξιολόγησης (Π –Α –Ε). Τέλος, στο δέκατο κεφάλαιο αντιστοιχεί ο επίλογος της εργασίας. The chapters and sections of this work are structured as follows: In the first chapter: Section 1 defines the concept of quality in education and its management and assurance framework. Sections 2 and 3 of the same chapter explore both the dimensions’ and ‘instances’ of quality according to its reception framework and the framework of quality learning processes in the context of overall Quality Management (TQM). Terms such as ‘effectiveness’, ‘efficiency’, ‘educational evaluation’ and ‘evaluation of educational work’ are analyzed in Section 4. In the second chapter analyses the International and European trends for the evaluation of educational work (retrospectively) in a holistic perspective, but also individualized for the cases of Greece and Cyprus. In the third chapter of this work is clarified the epistemological frame in which is included the self-assessment of school unit (micro-level) so that fills the conditions of an organization of quality. The Systems Theory was utilized for the investigation of environmental factors that may affect the school unit within and outside the system. In addition, special emphasis is placed on the school culture and the conditions that are shaped by the contribution of Total Quality Management (TQM). In the fourth chapter presents the evaluation indicators of the educational work that emerged in Greece (retrospectively) and clarifies concepts such as 'indicators' and 'criteria' of "quality". Extensive reference is made to the Indicators for the Evaluation of Educational Work (or selfevaluation of the school unit) of the Ministry of Education and the Institute of Educational Policy which were published in 2012. In the fifth chapter, the criteria and indicators of the European model of Business Excellence, EFQM Model are analyzed. More specifically, reference is made to the" heart " of the processes of this model, in RADAR, and the school framework is described in the light of the basic principles of this Model. In the sixth chapter, are analyzed the new competences and the continuously altered conditions that shape the new model of leadership. The terms 'administration' and 'leadership' are compared, the characteristics of 'quality management' are defined and leadership standards are proposed that are consistent with the framework of Total Quality Management (TQM). In the seventh chapter, a comparative study is performed between the indicators/criteria of the EFQM Business Excellence model and the indicators/criteria of the self - assessment framework of the Ministry of Education / Institute of education policy. Also, it becomes a mapping between sectors and corresponding criteria of these two (self) evaluation frameworks starting with the pattern of the implementation phases of a process: Analysis - Design - Development - Implementation - Evaluation) – ADDIE. In the eighth chapter, the conclusions of this paper are presented. In the ninth chapter, including the Proposals of this work such as: (a) The Three Strengths/Forces that act as Feedbacks of the Educational Process; and b) The Extended SelfAssessment Framework (P-A-E). Finally, the chapter tenth corresponds to the end of this work.