Η κοινωνική τάξη, όπως αυτή διαγράφεται μέσα από τις κοινωνιολέκτους των σύγχρονων ελληνικών τηλεοπτικών σειρών

Abstract

Η παρούσα εργασία μελετά τους τρόπους αναπαράστασης της κοινωνιογλωσσικής πραγματικότητας σε πέντε κείμενα μαζικής κουλτούρας. Ερευνάται η επιλογή των κοινωνιολέκτων σε συγκεκριμένους χαρακτήρες καθώς και η σχέση αυτών με την απόδοση των κοινωνικών χαρακτηριστικών που προβάλλονται. Συγκεκριμένα πρόκειται για τις σειρές: Οι Μεν και οι Δεν, Κακός Βεζίρης, Επτά θανάσιμες πεθερές: η λαϊκή πεθερά, στο Παρά Πέντε, Κάτω Παρτάλι. Πρόκειται για σύγχρονες τηλεοπτικές σειρές από το 1993 ως το 2015, οι οποίες ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς και αποτέλεσαν σημείο αναφοράς της εποχής τους αφήνοντας το στίγμα τους στην τηλεοπτική πραγματικότητα. Μέσα από την μελέτη των γλωσσικών κωδικών και των υφολογικών πόρων που χρησιμοποιούνται από τον εκάστοτε χαρακτήρα, καθίσταται φανερό πως αυτοί καταδεικνύουν και περιγράφουν τόσο την θέση που ο χαρακτήρας κατέχει στην κοινωνική διαστρωμάτωση και ιεραρχία , όσο και το μορφωτικό του επίπεδο αλλά και όσα συνεπάγονται. Η ανάλυση της αναπαράστασης του ομιλιακού ύφους και των γλωσσικών κωδίκων που χρησιμοποιούνται διαμορφώνοντας την εκάστοτε κοινωνική ταυτότητα πραγματοποιείται μέσω των τεσσάρων αξόνων, κριτηρίων. Πέρα από τον προφανή γλωσσολογικό άξονα , αξιοποιούνται ο κοινωνιογλωσσικός που αφορά ένα γενικότερο προφίλ των αναλυόμενων χαρακτήρων, αλλά και ο σημειωτικός που ολοκληρώνει το πορτρέτο των χαρακτήρων και των συμπεριφορών τους και φτάνει πέρα από τη γλώσσα, στα μη γλωσσικά σημειωτικά συστήματα (αισθητικές, διακοσμητικές, ενδυματολογικές και μουσικές επιλογές, στάση του σώματος, κινήσεις, διατροφικές συνήθειες, μαλλιά). Με αυτά τα μέσα διευκολύνεται η αποκωδικοποίηση και η σφαιρική κατανόηση του νοήματος μέσω της μορφής και του περιεχομένου, εντός του πλαισίου παραγωγής και κοινωνικής πρακτικής. Η κοινωνική ταυτότητα που επιθυμείται να κατασκευαστεί καθίσταται έτσι πιο εύληπτη και πιο αληθοφανής και δημιουργεί την εντύπωση του φυσικού, πραγματικού ώστε ο τηλεθεατής να λησμονήσει ότι πρόκειται για ένα προϊόν μυθοπλασίας. Αυτό συντελείται καθώς με την εικόνα περνούν μηνύματα και προκαλούν την έννοια με τρόπο φυσικό λαμβάνοντας άμεσα μηνύματα που λανθάνουν. Ακόμη ο ιδεολογικός άξονας αναδεικνύει τις διαφορές που μπορούν να αναπτυχθούν ανάμεσα στην ανώτερη και την μεσαία και κατώτερη κοινωνική τάξη. Στο τέλος βέβαια αυτές οι αγεφύρωτες διαφορές φαίνεται να υποχωρούν και φτάνουν να αμβλύνονται προάγοντας έτσι τον λόγο της αταξικότητας.The present dissertation investigates the portrayal of modern Greek sociolinguistic reality in five popular cultural texts. More specifically, the research concerns the choice of sociolects for fictional characters and the association between them and the social characteristics which are given to them. It is about the five following TV series: Oi Men kai oi Den, Kakos Veziris, Epta thanasimes Petheres: i laiki pethera, Sto Para Pente, Katw Partali. These are modern, very popular TV series played from 1993 to 2015 and are a benchmark of their time, leaving their mark in television reality. Through the investigation of stylistic resources and speech style which are adopted by each character , it becomes obvious that they describe and demonstrate not only a character’s social position, but also his educational status and whatever he entails too. The analysis of speech style used forming each social identity is getting actualized through four axes. Apart from the obvious linguistic one, sociolinguistic, semiotic and ideological axes are applied. Sociolinguistic one refers to the general social profile whereas semiotic completes the portrait of the characters under study analyzing the other dimensions such as aesthetic and decorating preferences, body attitude, names, clothes, hair, food and music choices. With these means the decoding and the general comprehension of the meaning are facilitated/ eased/ enabled through the shape and the content of social practice. The social identity which is desired to be constructed, is getting more realistic in this way, so that the viewer forgets that’s it’s a fictional product. Moreover the ideological axis highlights the discrepancies which may arise between the upper-middle class and lower-middle class. At the end, however these unbridgeable differences seem to disappear, promoting the discourse of classlessness.