Τα δημοτικά σχολεία ως οργανισμοί μάθησης: προϋποθέσεις και περιορισμοί

Abstract

Τα σχολεία του 21ου αιώνα οφείλουν να εξοπλίζουν τους μαθητές με γνώσεις και δεξιότητες που χρειάζονται για να πετύχουν σε ένα αβέβαιο και συνεχώς μεταβαλλόμενο μέλλον. Για την επίτευξη του στόχου αυτού σύγχρονοι ερευνητές προτείνουν το μετασχηματισμό των εκπαιδευτικών οργανισμών σε «οργανισμούς μάθησης». Η έννοια αυτή εισήχθη στη βιβλιογραφία τη δεκαετία του ΄90 και η φιλοσοφία της στηρίζεται στη συστημική σκέψη, στην κουλτούρα συνεργασίας και στη συνεχή συλλογική μάθηση. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνήσει τον βαθμό στον οποίο τα σημερινά δημόσια δημοτικά σχολεία λειτουργούν ως μανθάνοντες οργανισμοί, υπό ποιες συνθήκες και ποιους περιορισμούς, μελετώντας τα τρία πρώτα επίπεδα μάθησης και λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες της μονιμότητας των εκπαιδευτικών και της οργανικότητας των σχολείων. Η έρευνα αποτελεί μελέτη περίπτωσης δέκα εκπαιδευτικών που εργάζονται σε διαφορετικά σχολεία και διαφορετικούς νομούς. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν με την ποιοτική μέθοδο και επεξεργάστηκαν με θεματική ανάλυση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα ολιγοθέσια και εξαθέσια σχολεία έχουν ενσωματώσει αρκετά από τα βασικά χαρακτηριστικά των «οργανισμών μάθησης» συγκριτικά με τα πολυθέσια δημοτικά. Η ατομική μάθηση και η επαγγελματική εξέλιξη ενδιαφέρουν τους εκπαιδευτικούς και συμβάλλουν σημαντικά στην ομαδική μάθηση που υφίσταται σε επίπεδο οργανισμού. Ωστόσο, τα δεδομένα ανέδειξαν την οργανωσιακή μάθηση σε υψηλότερο επίπεδο από την ομαδική. Όσον αφορά τη στάση των διευθυντών, αυτοί φαίνεται να είναι αρωγοί στη δημιουργία καλού σχολικού κλίματος, δεκτικοί στις καινοτόμες δράσεις των εκπαιδευτικών και υποστηρικτικοί στις επιμορφωτικές τους δραστηριότητες.21st century schools ought to equip learners with skills and knowledge which will enable them to succeed in an everchanging and demanding social and professional context. In order for the aforementioned aim to be achieved, contemporary researchers' suggestions underline the shift from educational organizations to "learning organizations". This concept was first introduced in the literature during the 90s and it evolves around the systemic thought, the culture of cooperation and the continuous team learning. The present research paper aims to investigate the extent to which the contemporary public primary schools act as learning organizations, along with the conditions and limitations that may or may not hinder this role; in doing so, it studies the first three levels of learning taking into consideration teachers' permanency, as well as, schools' staff dynamic in terms of number of teachers allocated in each school. The research paper in hand presents a case study of ten teachers who work in different schools and prefectures. The qualitative research method was employed for the collection of data; the analysis of the collected input was made on a contentbased approach. The results showed that, schools with few allocated teachers up to six have integrated many of the basic characteristics of the "learning organizations" compared to schools where more than six teachers are allocated. Individual learning and professional development are of key interest to the teachers and they contribute largely to team learning which is being generated at an organizational level. However, data appointed organizational learning a higher score than the individual one. Regarding the head teachers' attitude, they seem to be open to innovative teachers' initiatives, supporting their professional development drives and helping to establish a positive school atmosphere.