Ψυχολογική ανάλυση της εικονογράφησης του σχολικού εγχειριδίου, "Κοινωνική και πολιτική αγωγή", της Στ' Δημοτικού. Γνωστική και συναισθηματική ανταπόκριση των μαθητών

Abstract

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να διερευνήσει την συναισθηματική και γνωστική ανταπόκριση των παιδιών στην θέαση φωτογραφιών από την ρεαλιστική εικονογράφηση του σχολικού εγχειριδίου της «Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής» της Στ΄ τάξης του Δημοτικού. Η συναισθηματική ανταπόκριση αναφέρεται στα αυθόρμητα συναισθήματα, που αναδύονται εξαιτίας του περιεχομένου της κάθε εικόνας. Παράλληλα, η γνωστική ανταπόκριση εξετάζεται ως προς την σχέση με τα εικονικά στοιχεία, (εικονογράμματα, κώδικες-δομές σημασίας, συνειρμικό μήνυμα) ή το γλωσσικό κείμενο του μαθήματος. Για την επίτευξη του ερευνητικού στόχου, πραγματοποιήθηκε μια εκτενής θεωρητική αναζήτηση σχετικά με τον ρόλο της εικόνας στα σχολικά εγχειρίδια, τα μέχρι στιγμής ερευνητικά δεδομένα, το εννοιολογικό πλαίσιο της σημειωτικής επιστήμης και την χρήση των σημειωτικών εργαλείων στην ανάλυση των εικονικών και γλωσσικών μηνυμάτων. Στην συνέχεια αναλύθηκαν σημειωτικά όλες οι ρεαλιστικές φωτογραφίες του σχολικού εγχειριδίου, με σκοπό των εντοπισμό των εικονικών στοιχείων. Επιπρόσθετα, συντάχθηκε κατάλληλο ερωτηματολόγιο, με το οποίο συλλέχθηκε το υλικό της έρευνας, δηλαδή οι φωτογραφικές επιλογές των παιδιών και η «πληροφορία-αξία» που προσλάμβαναν από κάθε μια φωτογραφία. Τα δεδομένα αυτά αναλύθηκαν με την χρήση της μεθόδου της Δομικής Σημαντικής του Algridas Greimas. Τα κύρια αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν πως η επιλογή της κάθε φωτογραφίας από τα παιδιά έχει σχέση με το θέμα που αυτή προβάλει και η γνωστική ανταπόκριση βασίζεται κυρίως στο γλωσσικό κείμενο του μαθήματος.This study attempts to investigate children’s cognitive and emotional responses to photographs from the realistic illustration of the school manual of "Social and Political Education" of the 6th grade of elementary school. The emotional response refers to the feelings that emerged spontaneously due to the content of each image. At the same time, the cognitive response is examined in terms of the relation with the visual elements (pictograms, code-structures of significance, associative message- connotation) or the linguistic text of the course. In order to achieve the research goals, there has been extensive theoretical research about the role of the image in the textbooks, the current research data, the conceptual framework of semiotic science and the use of Semiotic Methodology for the analysis of visual and linguistic messages. Then, Semiotic tools were employed to analyze all the realistic photos of the school textbook, as a means to locate the visual elements. Additionally, a suitable questionnaire has been designed and it used to gather the information for the process of collecting and analyzing the data, namely children's photographic choices and the "information-value" they received from each photograph. These data were analyzed using the Algridas Greimas Structural Significant Method. The main results of the survey showed that the choice of each photograph by the children is related to the subject of the photograph and the cognitive response is based mainly on the linguistic text.