Κοινωνική δικαιοσύνη στο σχολείο: Απόψεις εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για τις πρακτικές τους και για την ηγεσία με στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη

Abstract

Η διεύρυνση της πολυπολιτισμικότητας, το διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των μαθητών και ορισμένα ατομικά τους χαρακτηριστικά οδηγούν συχνά σε ανισότητες στον χώρο του σχολείου, σε περιθωριοποίηση και αποκλεισμό. Για τη μείωση των παραπάνω φαινομένων και τη δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος που θα προωθεί την ισότητα, τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη είναι καθοριστικός ο ρόλος των εκπαιδευτικών και του διευθυντή της εκάστοτε σχολικής μονάδας. Η παρούσα εργασία στοχεύει να ανιχνεύσει τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για την κοινωνική δικαιοσύνη στο σχολείο, τη σπουδαιότητα ύπαρξής της, τις πρακτικές των ίδιων αλλά και των διευθυντών τους για την εξασφάλισή της. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2019-2020 και ήταν ποσοτική. Το δείγμα το αποτέλεσαν 151 εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο 15 βασικών ερωτήσεων με πολλαπλά υποερωτήματα. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται την κοινωνική δικαιοσύνη στο σχολείο περισσότερο ως δίκαιη και ίση αντιμετώπιση όλων των μαθητών, ως προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ισότιμη συμμετοχή όλων στην εκπαίδευση. Θεωρούν αναγκαίο να υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη στο σύγχρονο σχολείο παρά τα προβλήματα και τις ανισότητες που παρατηρούνται. Πιστεύουν πως ο εκπαιδευτικός μπορεί να καλλιεργήσει την κοινωνική δικαιοσύνη στο σχολείο και χαρακτηρίζουν τον διευθυντή τους ως κοινωνικά «δίκαιο» ηγέτη. Τέλος, αναφέρουν ως συχνότερες πρακτικές τους τον διάλογο και τη συμμετοχική μάθηση, τη χρήση ποικίλων διδακτικών υλικών και μέσων και τη συνεργασία με τον διευθυντή, ενώ ως πρακτικές του διευθυντή τους την ισότιμη μεταχείριση όλων των μαθητών, τη συνεργασία με το διδακτικό προσωπικό και τη συμμετοχική λήψη των αποφάσεων.

The broadening of multiculturalism, the different socio-economic backgrounds of students and some of their individual characteristics often lead to inequalities in the school environment, to marginalization and exclusion. In order to mitigate the above situations and create a school environment that will promote equality, democracy and social justice, it is the teachers and the leader of each school unit that will have to play an instrumental role. The present dissertation aims at tracing the perceptions held by primary school teachers with regard to social justice and the importance of its existence in schools as well as their own and their leaders’ practices so as to ensure it. The research was conducted during the 2019-2020 school year and it was a quantitative one. The sample consisted of 151 primary school teachers who completed a 15-item questionnaire with multiple sub-questions. According to the research findings, teachers perceive that social justice at school mostly concerns fair and equal treatment for all students, defense of human rights and equal participation of everyone in education. They consider it necessary for social justice to exist in the modern school despite the problems and inequalities that are observed. They believe that a teacher can cultivate social justice at school and define their leader as a socially fair leader. Last but not least, as far as their most common practices are concerned, they mention dialogue and participatory learning, the use of a variety of teaching materials and tools, and collaboration with the leadership, whereas their leaders’ practices include equal treatment of all students, collaboration with the teaching staff and participative decision making.