Διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και πρακτικές στο σύγχρονο σχολείο μέσα από την οπτική των φιλολόγων

Abstract

Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκαν οι οπτικές των φιλολόγων αναφορικά με τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στο γλωσσικό μάθημα και τα ζητήματα εφαρμογής της στο σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Η διαφοροποίηση της διδασκαλίας στις τάξεις της γενικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αποτελεί μια φυσική μαθητοκεντρική διαδικασία αναδεικνύοντας τον κάθε μαθητή ως ξεχωριστή προσωπικότητα, καθώς στηρίζεται στις διαφορετικές του ανάγκες και ενδιαφέροντα, ενταγμένα ωστόσο στο σύνολο των μαθησιακών προφίλ της τάξης. Η γλώσσα, ως κύριο εργαλείο επικοινωνίας και αξιοποίησης των δυνατοτήτων των μαθητών, τροποποιείται ανάλογα με τις γλωσσικές τους εμπειρίες και τις επικοινωνιακές τους ανάγκες, και εξελίσσεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση παράλληλα με τη σκέψη του μαθητή, που και αυτή αναπτύσσεται συνεχώς μέσα από ένα φάσμα νοητικών διεργασιών και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Στην παρούσα ποιοτική έρευνα αναδείχθηκαν οι τρόποι αντίληψης του ανομοιογενούς περιβάλλοντος μάθησης από πλευράς των φιλολόγων, οι πρακτικές και στρατηγικές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας τους, η σύνδεση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας με τη σχολική αποτελεσματικότητα και οι προτάσεις τους για την προσπέλαση των δυσκολιών κατά την εφαρμογή της, μέσα από ημιδομημένες συνεντεύξεις 25 φιλολόγων, με τη μέθοδο της θεματικής ποιοτικής ανάλυσης. Από την παρούσα έρευνα προέκυψε ότι η ποικιλομορφία των μαθησιακών περιβαλλόντων διαμορφώνει αναπόφευκτα και την ποικιλομορφία στις πρακτικές και στρατηγικές κατά τη διαφοροποιημένη διδασκαλία, ανάλογα και με τη διαφοροποίηση στους τρόπους αντίληψης των ανομοιογενών περιβαλλόντων από πλευράς εκπαιδευτικών. Η εξωτερίκευση των διαφορετικών γλωσσικών εμπειριών και ο προσωπικός τρόπος αντίληψης των μηνυμάτων ποικίλων κειμένων αποτελούν σημείο εκκίνησης για τη βέλτιστη γλωσσική ανάπτυξη των μαθητών μέσα σε μία τάξη, όπου όλες οι φωνές είναι αποδεκτές και η διαφορετικότητα νοείται ως μια φυσιολογική κατάσταση. Για τούτο και το γλωσσικό μάθημα αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ διδακτικό αντικείμενο για διαφοροποιημένη διδασκαλία. Η ευελιξία στη διαχείριση ανομοιογενών μαθησιακών περιβαλλόντων αγγίζει και τον κάθε φιλόλογο χωριστά, αλλά και το σύνολο της σχολικής κοινότητας, και μπορεί να βελτιστοποιηθεί μέσα από ένα οργανωμένο πλαίσιο επιμόρφωσης και κουλτούρας πάνω στη διαφοροποιημένη διδασκαλία. In the present study, the views of greek language teachers regarding differentiated instruction in the language course and the issues of its application in the modern educational environment were investigated. The differentiation of teaching in the classes of general secondary education is a natural student-centered process, highlighting each student as a separate personality, as it is based on their different needs and interests, integrating them however in all learning profiles of the class. Language, as the main tool for communicating and exploiting students' abilities, is modified according to their language experiences and communication needs, and evolves in secondary education alongside the student's thinking, which is also constantly evolving through a range of mental processes and social interactions. In the present qualitative research, the ways of perceiving the inhomogeneous learning environment by greek language teachers the practices and strategies of their differentiated teaching, the connection of the differentiated instructions with school efficiency and their suggestions for accessing the difficulties during its implementation were highlighted, through semi-structured interviews of 25 greek language teachers using the method of thematic qualitative analysis. The present study showed that the diversity of learning environments inevitably shapes the diversity of practices and strategies in differentiated instruction, depending on the differences in the ways in which teachers perceive heterogeneous environments. The externalization of different language experiences and the personal way of perceiving the messages of various texts are the starting point for the optimal language development of students in a classroom, where all voices are accepted and diversity is understood as a normal state. As a result, the language lesson itself constitutes teaching material for diversified teaching. Flexibility in the management of inhomogeneous learning environments touches every greek language teacher individually, but also the whole school community, and can be optimized through an organized framework of education and culture on differentiated instruction.