Κοινωνιογλωσσικές Αναπαραστάσεις του Φύλου στον Παιδικό Κινηματογράφο: Μία Συγκριτική Ανάλυση Παλαιότερων και Νεότερων Ταινιών Κινουμένων Σχεδίων

Abstract

Είναι γεγονός πως οι γυναίκες, από την αρχαία κιόλας εποχή, όχι μόνο θεωρούνται κατώτερες από την κοινωνία σε σχέση με τους άνδρες, αλλά μεγαλώνουν και με αυτήν την ιδέα. Αυτός είναι και ο λόγος, άλλωστε, που η παρουσία τους είναι εμφανής κυρίως στην ιδιωτική και όχι στη δημόσια ζωή, όπου επικρατούν περισσότερο οι άνδρες. Αυτή η κατωτερότητα των γυναικών άρχισε να εμφανίζεται και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μέσα από τις σειρές και τις ταινίες που αυτά προβάλλουν. Μερικές από αυτές τις σειρές και τις ταινίες απευθύνονται, μάλιστα, και στην παιδική ηλικία, την πιο σημαντική, δηλαδή, ηλικία για την ανάπτυξη του ατόμου. Σκοπός, λοιπόν, της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της κατασκευής του φύλου και πιο συγκεκριμένα, των κοινωνιογλωσσικών αναπαραστάσεων αυτού στον παιδικό κινηματογράφο. Για αυτόν τον λόγο, πραγματοποιήθηκε ποιοτική συγκριτική ανάλυση έξι συνολικά ταινιών κινουμένων σχεδίων της Disney, τριών παλαιότερων και τριών νεότερων, μέσα από το μοντέλο του Androutsopoulos, την προσέγγιση των Bucholtz και Hall καθώς και το εθνομεθοδολογικό εργαλείο της Ανάλυσης Κατηγοριοποίησης Μέλους του Sacks. Μέσα από την ανάλυση των παλαιότερων ταινιών προέκυψε ότι γίνεται ξεκάθαρα αναπαραγωγή των παραδοσιακών έμφυλων προτύπων. Βέβαια, και στις νεότερες ταινίες παρατηρούμε ότι παρ’ όλο που γίνονται προσπάθειες να εξαλειφθούν τα παραδοσιακά πατριαρχικά πρότυπα μέσα από την ανάδυση των σύγχρονων προτύπων σε κάποιες σκηνές, εντούτοις, αυτά φαίνεται να ενισχύονται ακόμη περισσότερο. Ένα ενδιαφέρον γεγονός αποτελεί το ότι ανάλογα με τις περιστάσεις και την ταυτότητα που κατασκευάζουν οι γυναικείοι και οι ανδρικοί μυθοπλαστικοί χαρακτήρες, αυτοί χρησιμοποιούν και τον «θηλυκό» αλλά και τον «αρσενικό» τρόπο ομιλίας. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως, πέραν του ότι οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες στις ταινίες χρησιμοποιούν διάφορους γλωσσικούς κώδικες από την πρότυπη ποικιλία και από μη πρότυπα γλωσσικά ύφη, υπάρχουν πρωταγωνίστριες/ -στές που σε κάποιες σκηνές ή σε ολόκληρη την ταινία δεν μιλούν καθόλου.It is a fact that women, even from the ancient times, are not only considered inferior by society in relation to men, but they also grow up with this idea. That is why their presence is evident mainly in private and not in public life, where men dominate more. This inferiority of women began to appear in the media through the series and the films that they show. Some of the series and the films address childhood, the most important age for the development of the individual. The aim of the present study is to investigate the construction of gender and more specifically, its sociolinguistic representations in children’s cartoon movies. For this reason, a qualitative comparative analysis of six Disney animated films, three older and three contemporary ones, was made through the use of the Androutsopoulos’s model, the Bucholtz and Hall’s approach as well as the ethnomethodological tool of the Sacks’s Membership Categorization Analysis. The analysis of the older films has shown a clear reproduction of traditional gendered stereotypes. In the contemporary films we see that although attempts are made to eliminate traditional patriarchal stereotypes through the emergence of progressive gendered representations in some scenes, yet, the former seem to get even stronger. A notable fact is that depending on the circumstances and the identity that female and male fictional characters construct, they both use the “feminine” and the “masculine” way of speaking. Also, noteworthy is that, apart from the fact that the fictional characters in the movies use different linguistic codes from the standard variety and from non-standard linguistic styles, there are protagonists that do not speak at all in some scenes or in the whole movie.