Το μουσικό βίντεο δημοφιλούς μουσικής ως εργαλείο για την προώθηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών αξιών: εκπαιδευτική έρευνα

Abstract

Το μουσικό βίντεο θεωρείται μία από τις πιο σύγχρονες τάσεις της κοινωνικής σημειολογίας. Πρόκειται για πολυτροπικά κείμενα που χρησιμοποιούν συνδυασμό σημειωτικών τρόπων για τη μετάδοση μηνυμάτων. Στην εποχή μας οι μαθητές αφιερώνουν ένα πολύ μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους στο να βλέπουν μουσικά βίντεο. Χρειάζονται λοιπόν εργαλεία για να μπορούν να ανακαλύπτουν και να ερμηνεύουν τα μηνύματα που, πολύ έντεχνα, προσπαθούν να τους μεταδώσουν οι δημιουργοί των μουσικών βίντεο. Οι εκπαιδευτικοί μουσικής οφείλουν να βοηθήσουν τους μαθητές να κατανοήσουν την τέχνη του μουσικού βίντεο με τη διδασκαλία, ανάλυση και ερμηνεία των μηνυμάτων που προωθούνται μέσα από αυτά, ώστε οι μαθητές να μπορούν να τα αξιολογούν και να κατανοούν το νόημα των πολυτροπικών αυτών κειμένων, αναπτύσσοντας, με τον τρόπο αυτό, νέους γραμματισμούς, που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν το νόημα και άλλων πολυτροπικών κειμένων. Η προώθηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών αξιών μέσα από τη μουσική εκπαίδευση αναφέρεται στα προγράμματα σπουδών πολλών χωρών παγκοσμίως. Το μουσικό βίντεο είναι ένα σύγχρονο εργαλείο με το οποίο θα μπορούσαμε να ευαισθητοποιήσουμε τους νέους σε θέματα που αφορούν σημαντικά προβλήματα της κοινωνίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να διερευνήσει τα επίπεδα ευαισθητοποίησης των μαθητών σε σχέση με κοινωνικές και περιβαλλοντικές αξίες, μέσα από την ανάλυση και την έρευνα της δημοφιλούς μουσικής, με εργαλείο το μουσικό βίντεο. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν τριάντα έξι (36) μαθητές δύο τμημάτων της Β΄τάξης ενός Γυμνασίου της Δυτικής Θεσσαλονίκης. Για το σκοπό της έρευνας σχεδιάστηκε μία διδακτική παρέμβαση οκτώ, αρχικά, μαθημάτων, που όμως εξελίχθηκαν σε δέκα, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών (covid-19) της τηλεκπαίδευσης και της εναλλαγής από δια ζώσης σε εξ αποστάσεως εκπαίδευση και το αντίθετο, στην οποία χρησιμοποιήθηκε το μουσικό βίντεο ως το βασικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Για τη συλλογή και την ανάλυση δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν σύντομα ερωτηματολόγια στην αρχή και στο τέλος της παρέμβασης (pre-test και post-test), άτυπες ομαδικές συζητήσεις, ατομικές ή ομαδικές γραπτές και προφορικές εργασίες ανάλυσης και ερμηνείας του μουσικού βίντεο, one 7 minute book, καθώς και τήρηση ημερολογίου παρακολούθησης με αναλυτικές σημειώσεις από την εκπαιδευτικό. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας οι μαθητές στο μάθημα της μουσικής και με την αξιοποίηση πολυτροπικών αντικειμένων, όπως είναι το μουσικό βίντεο, μπορούν να αναπτύξουν γνώση, συνείδηση και ευαισθητοποίηση σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές αξίες, δικαιώνοντας έτσι έναν από τους βασικούς στόχους της εκπαίδευσης. Η συμβολή της συγκεκριμένης έρευνας στο πεδίο της εκπαίδευσης έγκειται στο ότι χρησιμοποιεί το μουσικό βίντεο δημοφιλούς μουσικής για την προώθηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών αξιών. Παράλληλα, η έρευνα αυτή θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει και να παροτρύνει τους εκπαιδευτικούς μουσικής, αλλά και άλλων ειδικοτήτων, που ενδιαφέρονται να προωθήσουν μέσα από το μάθημά τους κοινωνικά και περιβαλλοντικά μηνύματα, να χρησιμοποιήσουν ως εργαλείο το προσφιλές στους μαθητές βίντεο δημοφιλούς μουσικής. The music video has often been characterized as the most contemporary medium of social semiotics. Music videos are considered a multimodal genre which combines a variety of semiotic ways in order to communicate messages. Students today devote a great deal of their free time to watching music videos. It is, therefore, essential that they use the necessary tools which will enable them to discover and interpret the messages artfully conveyed through the music videos. Teachers of music ought to assist students so as to fully comprehend the art of music videos by teaching, analyzing and interpreting the messages promoted in them. This will result in students being capable of understanding and evaluating the meaning of these multimodal texts and further more in developing new kinds of literacy which will enable them to make meaning out of a whole range of such texts. Promoting social and environmental values through music education is included in the curricula of many countries worldwide. The music video should be viewed as an up-to-date medium to be used to raise young people’s awareness on issues concerning our society and the protection of the environment. The research presented here aims to examine the levels of the above mentioned awareness of students in relation to social and environmental values. This will be achieved through analyzing and researching popular music with the aid of a most effective tool, the music video. The research sample comprises 36 students in the second grade of Junior High School in western Thessaloniki. For the purposes of the research, eight one hour lessons were initially planned to take place but two more lessons were finally added due to the Covid-19 health crisis conditions which made the alternation between distance learning and actual in-class learning obligatory. During these lessons the basic teaching tool was the music video. As for the collection and analysis of data, the following were used: brief questionnaires (pretest and post-test), discussions in groups, individual and teamwork projects – both oral and written 9 – aiming to analyze and interpret the music video, one minute book, as well as the keeping of a journal with detailed notes by the teacher. According to the results of this research, Secondary Education students can develop skills to acquire further knowledge, awareness and sensitivity regarding social and environmental values through Music and Arts as taught in their schools, utilizing at the same time new technologies and multimodal tools such as the music video. We can thus safely conclude that one of the basic aims of education, namely the transmission of knowledge and values to the new generation is accomplished. The contribution of the present research to the field of education lies mainly in the use of the music video to promote social and environmental values. This research could also motivate, not only music teachers but also educators in general who are interested in communicating social and environmental messages in their own classes, to use this popular and appealing to students tool that is the music video.