Τα Δημοτικά Σχολεία ως Επαγγελματικές Κοινότητες Μάθησης: Διερεύνηση Απόψεων Διευθυντών και Εκπαιδευτικών

Abstract

Θεωρητικό πλαίσιο: Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν από (σχολικούς) οργανισμούς ευελιξία, προσαρμοστικότητα στις αλλαγές, για εξασφάλιση επιβίωσής τους, λειτουργώντας ως «οργανισμοί μάθησης» (Hamzah, Yakop, Nordin, & Rahman, 2011, σ. 58), «επαγγελματικές κοινότητες μάθησης» (ΕΚΜ) στο σχολικό πλαίσιο (Williams, Brien, & LeBlanc, 2012, σ. 2), όπου τα μέλη αναζητούν, μοιράζονται, ενεργούν για τη μάθησή τους, ενισχύοντας την επαγγελματική αποτελεσματικότητα-ανάπτυξη και επίτευξη μαθητών (Hord, 1997, σ. 6). Οι ΕΚΜ βασίζονται στην κονστρουκτιβιστική-κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία μάθησης (Morrow, 2010). Σκοπός/Ερευνητικά ερωτήματα: Η διερεύνηση και μέτρηση των πέντε διαστάσεων ΕΚΜ, μέσω απόψεων διευθυντών/τριών και εκπαιδευτικών, εξετάζοντας εάν και σε ποιο επίπεδο ανάπτυξης, τα ελληνικά δημοτικά σχολεία αποτελούν «επαγγελματικές κοινότητες μάθησης». Επιμέρους ερωτήματα: ρόλος ατομικών και σχολικών δημογραφικών χαρακτηριστικών, ως προς τις πέντε διαστάσεις ΕΚΜ. Μέθοδος: Χρησιμοποιήθηκε ποσοτική μέθοδος συλλογής δεδομένων (ερωτηματολόγιο των Olivier, Hipp, & Huffman, 2008 στο Blacklock, 2009). 196 συμμετέχοντες αποτέλεσαν το δείγμα της έρευνας, προερχόμενο από πανελλαδική κλίμακα, μέσω συστηματικής δειγματοληψίας. Ευρήματα: Οι διαστάσεις ΕΚΜ σε σειρά διάταξης παρουσιάστηκαν: «Κοινή-υποστηρικτική ηγεσία», «Κοινές αξίες-Κοινό όραμα», «Συλλογική μάθηση-εφαρμογή», «Υποστηρικτικές Συνθήκες», «Δημοσιοποιημένη προσωπική πρακτική», υποδεικνύοντας το 2ο-αναπτυσσόμενο επίπεδο ΕΚΜ, ενώ στατιστικά σημαντικές διαφορές παρατηρήθηκαν μόνο στο «φύλο» και «διευθυντική θέση». Συμπεράσματα: Τα ελληνικά δημόσια δημοτικά σχολεία αποτελούν ΕΚΜ, παρουσιάζοντας γνωρίσματα των πέντε διαστάσεων. Το 2ο-αναπτυσσόμενο επίπεδο ανάπτυξης ΕΚΜ ίσως οφείλεται στην πυραμιδοειδή-ιεραρχική δομή του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, εφόσον ατομικιστικοί, γραφειοκρατικοί κανόνες/δομές συχνά περιορίζουν τη συνεργατική μάθηση και εργασία (Darling-Hammond & Richardson, 2009; Seago, 2004 στο Caena, 2011, σ. 14). Συγχρόνως, διαφαίνονται οι αναγκαίες προσπάθειες παροχής περισσότερης σχολικής αυτονομίας (Μαυρογιώργος, 1999 στο Κουτούζης, χ.χ.).Theoretical Framework: Current conditions require by (school) organizations flexibility, adaptability to changes, functioning as "Learning Organizations" (Hamzah, Yakop, Nordin, & Rahman, 2011, p. 58), called “Professional Learning Communities” (PLC) in educational context (Williams, Brien, & LeBlanc, 2012, p. 2), where members seek, share, act for their learning, enhancing their professional effectiveness-development and student achievement (Hord, 1997, p. 6). PLCs are based on constructivist-socio-cultural learning theory (Morrow, 2010). Purpose/Research questions: Investigation and measurement of PLCs’ five dimensions, through directors’/principals’ and teachers’ views, examining whether and at what developing level Greek elementary schools are/function as "PLCs". Sub-questions: role of individual and school demographic characteristics, in terms of five dimensions of PLC. Method: A quantitative method of data collection was used (questionnaire by Olivier, Hipp, & Huffman, 2008 cited in Blacklock, 2009). The sample of survey were 196 participants. Selected from pan-Hellenic scale, through systematic sampling. Results: The PLCs’ dimensions in order are shown: "Supportive and shared leadership", "Shared values and vision", "Collective Learning-Implementation", “Supportive conditions” “Shared personal practice", indicating the second-developing PLCs’ level. Differences were observed only in "gender" and "principal position". Conclusions: Greek public elementary schools function as PLCs, presenting main traits of five dimensions. The second-developing level of PLC maybe is due to pyramid-hierarchical structure of Greek educational system, since individualistic and bureaucratic rules/structures could limit cooperative learning and work (Darling-Hammond & Richardson, 2009; Seago, 2004 cited in Caena, p. 14). At the same time, the results show the needed efforts to provide more school autonomy (Mavrogiorgos, 1999 cited in Koutouzis, nd.).